بزرگنمايي:

یزد آنلاین - معاون پژوهشی جهاددانشگاهی استان یزد و فناور برتر سالجاری استان با تشریح چالش‌های فراروی پژوهش‌های دانشگاهی در كشورمان، با پاره‌ای از راهكارهای نهاد جهاددانشگاهی برای رفع این چالش‌ها اشاره می‌كند.
«سید حسین میرحسینی» در گفت‌وگو با خبرنگار ایسنا – منطقه یزد، در مورد اهمیت موضوع پژوهش و پرداختن آن، تاكید می‌كند: نقش پژوهش در توسعه همه‌جانبه پایدار چنان برجسته و انکارناپذیر است که می‌توان آن را بدون تردید نیروی محرک توسعه در همه حوزه‌ها دانست .
وی در این رابطه تصریح می‌كند: در واقع میزان سرمایه‌گذاری در این حوزه، مهم‌ترین شاخص توسعه‌یافتگی جوامع برای رسیدن به جامعه دانایی محور است و کم‌توجهی به آن نیز، هزینه‌های زیادی را بر جامعه تحمیل می‌کند، از این رو شناخت ضعف‌ها و کاستی‌های این عرصه می‌تواند به بیشتر شدن عمق و دقت بینش برنامه‌ریزان کمک کند.
میرحسینی در ادامه به چالش‌های زیاد فراروی پژوهش‌های دانشگاهی در كشورمان اشاره می‌كند و می‌گوید: با توجه به رشد شاخص فعالیت‌های پژوهشی در کشور و با تأکید بر اهمیت «نیاز محور بودن پژوهش‌ها» می‌توان گفت كه فعالیت‌های پژوهشی باید برای رفع یک نیاز در جامعه تعریف شود.
وی با تاكید بر این نكته كه اگر این تعریف از درون دانشگاه و توسط خود پژوهشگر انجام شود، خیلی کارساز نیست بلکه این نیازسنجی باید توسط صنعت، دستگاه‌های اجرایی و جامعه هدف تعریف شود، در این مورد ابراز امیدواری می‌كند كه با تصویب و ابلاغ نقشه جامع علمی کشور و در صورت اجرایی شدن آن، تا حدودی این نقیصه برطرف شود .
ضرورت نیازمحور کردن پژوهش‌های دانشگاهی
فناور برتر امسال استان با بیان این كه ضرورت نیازمحور کردن پژوهش‌های دانشگاهی، تعیین‌کننده میزان ارتباط دانشگاه با صنعت و جامعه است، می‌گوید: تکمیل چرخه از ایده تا بازار با کاربردی شدن پژوهش‌ها محقق می‌شود به عبارتی پس از خلق یک ایده، باید روی آن کار تحقیقاتی شود و دستاوردهای پژوهشی آن به تولید یک محصول منجر شود تا این محصول به بازار راه پیدا كند و از کسب و کار آن، پژوهش‌های وابسته بعدی تقویت شود.
وی اضافه می‌كند: این پروسه کاملی از چرخه‌ی ایده تا بازار است که در کشور ما، حلقه ضعیفی دارد ولی اگر این چرخه به درستی شکل بگیرد، تبدیل علم به ثروت محقق می‌شود .
به گفته‌ی میرحسینی، البته با ایجاد و توسعه پارک‌های علم و فناوری و قوانین حمایت از شرکت‌های دانش‌‌بنیان، تا حدودی این ضعف‌ها شناسایی شده و در حال تقویت است.
تجهیزات پژوهشی فراتر از فعالیت‌های پژوهشی
این عضو بنیاد ملی نخبگان یكی دیگر از چالش‌های حوزه پژوهش در كشورمان را کمبود امکانات و تجهیزات پژوهشی می‌خواند و در این باره متذكر می‌شود: در نگاهی دیگر، میزان تجهیزاتی که در حال حاضر در کشور داریم، بسیار فراتر از میزان فعالیت‌های پژوهشی است که با استفاده از آن‌ها انجام می‌شود؛ برای نمونه دستگاه‌های گران قیمتی خریداری می‌شود که شاید طی یک سال فقط 10 ساعت مورد استفاده قرار می‌گیرند در حالی که این دستگاه می‌تواند با روزی چندین ساعت کار، بازدهی بیشتری داشته باشد .
وی نبود فرهنگ صحیح پژوهش را نیز از چالش‌های فراروی این حوزه برمی‌شمارد و می‌گوید: امروز در دنیا کمتر پژوهشی به شکل انفرادی انجام می‌شود اما در کشور ما بیشتر پژوهشگران دانشگاهی به صورت انفرادی کار می‌کنند در حالی که بعضی موضوعات، آ‌‌نقدر بزرگ است که باید تیم‌های بزرگ پژوهشی برای اجرای آن شکل بگیرد تا خروجی کار، نتیجه قابل قبولی داشته باشد.
میرحسینی در عین حال معتقد است كه مدیریت کردن پژوهش‌های گروهی و ایجاد انگیزه برای انجام تحقیقات تیمی، موضوع بسیار مهمی است .
وی اضافه می‌كند: علاه بر اینها، به ‌صورت مفید و موثر از دانشجویان تحصیلات تکمیلی برای فعالیت‌های پژوهشی نیز استفاده نمی‌شود و این د حالی است كه برای حل این مشکل موضوع دکترای پژوهش محور تعریف شده که باید برطبق آن فعالیت دانشجو با یک «پروژه نیاز محور» آغاز ‌شود و انرژی او در خدمت رفع نیاز کشور قرار گیرد.
چرایی گسست بین صنعت و دانشگاه و راهكارها
معاون پژوهشی جهاددانشگاهی استان با اشاره به این نكته كه نیاز محور کردن پژوهش‌های دانشگاهی با شناسایی دقیق جنس نیازهای جامعه هدف امکان‌پذیر است، خاطرنشان می‌كند: تا زمانی که بین بدنه دانشگاهی و صنعت گسست وجود دارد، به اثربخشی و کارآیی آن نمی‌توان چنان دل‌خوش بود.
وی در این خصوص تصریح می‌كند: برخی معتقدند که این گسل ایجاد شده به دلیل کم اعتمادی صنعت به دانشگاه است كه اگر بپذیریم اعتماد بین این دو نیست، پس صنعت خودش باید دست به کار تحقیقاتی بزند ولی در واقع این طور نیست چرا كه صنعت برای حضور در بازار رقابتی به نوآوری نیاز دارد و این نشان دهنده اهمیت تحقیقات در صنعت است .
میرحسینی می‌گوید: بعد دیگر قضیه، بحث تطبیق زمانی رفع نیاز و تاریخ نیاز است یعنی صنعت ما مشکلی دارد که می‌خواهد طی شش ماه آن را حل کند ولی معمولاً نوع کار دانشگاه این ‌طور نیست که بتواند شش ماهه مشکلی را حل کند زیرا ساماندهی فعالیت‌های علمی، زمان‌بر است.
وی با بیان این كه همچنین کار تحقیقاتی با ریسک همراه است و مدت زمان طولانی‌تری را نیاز دارد، می‌گوید: به نظر من در اینجا صنعت برای شناسایی نیازها و برنامه‌های طولانی مدت، ضعیف عمل کرده است زیرا اگر چشم‌انداز روشنی داشته باشد، قبل از این که زمان آن سر برسد، نیازها و معضلات خود را با استفاده از توان علمی دانشگاه‌ها و مراكز تحقیقاتی بررسی و رفع می‌کند.
این استادیار پژوهشی بیان می‌كند: البته از سوی دیگر نیز دانشگاه می‌تواند با سنجش و پایش دقیق از شرایط و نیازهای روز، فرصت‌ها را شکار و ایده‌هایش را به محصول برای عرضه در بازار تبدیل کند .
لزوم ورود بخش خصوصی به حوزه پژوهش
میرحسینی در بخش دیگری از سخنانش با تاكید بر این موضوع كه ایفای نقش صنعت به عنوان مصرف‌کننده، دولت در جایگاه سیاست‌گذار و حامی و دانشگاه‌ها و مراكز تحقیاتی به عنوان پژوهش‌کننده در چرخه «تولید ثروت از دانش» بسیار مهم است، اظهار می‌كند: این ارتباط با توجه به همه مکانیزم‌هایی که بشر توانسته اختراع کند، هنوز راضی‌کننده نیست و ظرفیت‌های زیادی برای استفاده وجود دارد .
به اعتقاد وی، كشور ما در این عرصه مشکلاتی داشته و دارد كه بخشی از آن به دانشگاه‌ها، بخشی به صنعت و بخشی هم به راهبری این دو مجموعه توسط دولت‌ها برمی‌گردد اما باید تلاش كرد كه اولویت‌های پژوهشی را سامان ببخشیم و به دستاورد مشخصی برسیم و بر اساس آن، محصول و صنعت ایجاد شود چرا رشد صنایع می‌تواند منتج به تولید ثروت شود .
جهادگر نمونه كشور با اشاره به این كه در شرایط فعلی بسیاری از موضوع‌های تحقیقاتی از درون نهادهای دانشگاهی و مراکز پژوهشی دولتی مصرف‌كننده منابع دولتی پیشنهاد و اجرا می‌شود و متأثر از نیازهای واقعی بخش‌های تولیدی نیست و از سوی دیگر گرایش بخش‌های تولیدی نیز به خرید از خارج و واردات فناوری است، عنوان می‌كند: در این شرایط برای اتصال نظام علمی و اقتصادی، اتخاذ سیاست‌هایی برای تقویت حضور بخش خصوصی و غیردولتی در حوزه پژوهشی و فناوری، ضروری است زیرا آنها به طور طبیعی اقدام به سرمایه‌گذاری در طرح‌هایی می‌کنند که نتایج آن‌ها در چرخه اقتصادی وارد شده و به صورت ارزش افزوده، بازتاب داشته باشد، از این رو تقویت حضور این بخش‌ها در حوزه تحقیق و توسعه به منزله اطمینان از به کارگیری نتایج فعالیت‌های پژوهش و فناوری است .
وی می‌گوید: از طرف دیگر تشویق طرف‌های خارجی قراردادهای بین‌المللی و سرمایه‌گذاری خارجی برای انتقال دانش فنی و بخشی از فعالیت‌های تحقیق و توسعه مربوط به داخل کشور و انجام آن با مشارکت شرکت‌های داخلی می‌تواند به جذب و توسعه فناوری‌های وارداتی کمک بسیاری کند، به شرط آن‌ که حمایت‌های قانونی که قرار است در آینده اجرا شود، به ایجاد تناسب بین سرمایه‌گذاری‌های انجام‌شده برای واردات فناوری با سرمایه‌گذاری برای آموزش و بومی‌کردن آن منجر شود‌.
میرحسینی با بیان این كه سیاست‌های ارتقای کارآفرینی فن‌آورانه، مستلزم ساماندهی فعالیت‌های نوآورانه در مراكز تحقیقات حرفه‌ای، شرکت‌ها، پارک‌ها و مراکز رشد علم و فناوری است، می‌گوید: این سیاست‌ها باید در برگیرنده اقدام‌هایی برای تشویق فرهنگ کارآفرینی و ایجاد مشوق‌های گسترده برای کارآفرینی به عنوان یک گزینه اشتغال، حمایت از شرکت‌های نوپای دانش بنیان و بهبود دسترسی به منابع مالی باشد.
راهكارهای جهاددانشگاهی در رفع چالش‌های پژوهشی
معاون پژوهشی جهاددانشگاهی استان یزد در بخش پایانی گفت‌وگوی خود با ایسنا یادآور می‌شود: با توجه به چالش‌های مطرح شده در پژوهش‌های دانشگاهی باید اذعان كرد كه مجموعه‌ی جهاددانشگاهی سعی كرده است كه بسیاری از این چالش‌ها را برطرف كند.
به گفته‌ی وی، فعالیت‌های این نهاد نشان می‌دهد كه انجام پژوهش‌های كاربردی یكی از زمینه فعالیت‌های اساسی و مهمی است كه برای رفع نیازهای جامعه و صنعت بكار گرفته می‌شوند و به عبارتی دیگر انجام بیش از 85 درصد پژوهش‌ها در این نهاد به ‌صورت كارفرمایی نشان از نیازمحور بودن تحقیقات در جهاد‌دانشگاهی است.
میرحسینی اذعان می‌كند: این شناخت در تعامل نزدیك با جامعه و صنعت ایجاد شده به نحوی كه تقاضاها برای فعالیت مطرح می‌شوند. ضمن این‌ كه برنامه‌ریزی مناسبی انجام شده است كه سایر فعالیت‌های پژوهشی نیز با ایجاد مراكز خدمات تخصصی و شركت‌های دانش‌بنیان، مراكز رشد و پارك‌های علم و فناوری تجاری و كاربردی شوند .
وی اضافه می‌كند: جهاددانشگاهی در تعامل با دانشگاه‌ها و مراكز تحقیقاتی، از ظرفیت‌های خالی موجود علمی و تجهیزاتی برای استفاده در طرح‌‌های تحقیقاتی استفاده می‌‌كند و همچنین با همكاری اساتید علاقه‌مند برخی از پایان‌نامه‌های تحصیلات تكمیلی را به‌سمت نیازهای صنعتی سوق داده است.
دبیر کمیته فنی متناظر استاندارد بین‌المللی سرامیک‌های ظریف ISO/TC 206 كه ثبت 10 مورد اختراع ملی در زمینه سرامیک را در كارنامه‌ی خود دارد، می‌گوید: این نهاد علاوه بر این، با استفاده از ظرفیت پژوهشگاه‌ها، پژوهشكده‌ها، دانشگاه‌ها و موسسات آموزش عالی خود، از فرصت تحصیلات تكمیلی پژوهش‌محور برای تربیت دانش‌جویان كارآمد استفاده می‌‌كند.
وی یكی از عملكردهای شاخص جهاد دانشگاهی را استفاده از توان و پتانسیل همه ظرفیت‌های ملی خود در همكاری برای اجرای طرح‌های كلان می‌خواند و آن را منجر به شكل‌گیری فعالیت‌های تیمی مناسبی در این خصوص می‌داند.
وی با بیان این كه تعامل نزدیك با صنعت و جامعه باعث شناخت بسیار خوب از نیازها شده و با توجه به چابكی این نهاد، برنامه‌ریزی سریع برای حل نیازها انجام می‌پذیرد، می‌گوید: در عین حال با نگاه به بازار سعی شده كه حاصل تحقیقات، محصولاتی قابل رقابت در كیفیت و قیمت باشند .
میرحسینی در پایان یكی از راهبردهای مهم در جهاددانشگاهی را موضوع انتقال تكنولوژی و دانش فنی و بومی‌سازی ‌آن‌ها برای موارد تكرارپذیر عنوان می‌كند چرا كه این اقدامات ضمن جلوگیری از خروج ارز، می‌تواند باعث خودكفایی در تولید و خدمات مربوط به آن شود.
گفتنی است؛ این فناور برتر استان در كارنامه‌ی علمی و پژوهشی خود انتشار 14 مقاله ISI و علمی پژوهشی، انتشار 35 مقاله کنفرانسی بین المللی و ملی، انجام بیش از 35 طرح پژوهشی و تحقیقاتی، تالیف و ترجمه چهار عنوان کتاب، دو مقام برتر در جشنواره ملی ایده‌های برتر در زمینه تولید اکتیو آلومینا و تولید نانوکامپوزیت‌ها، رتبه برتر پژوهشی جشنواره نوآوری و شکوفایی استان، دبیر و داور چندین دوره کنفرانس‌های علمی و راه‌اندازی پایلوت تولید موادو قطعات ویژه سرامیکی در استان یزد با تکیه بر دانش فنی بومی را نیز داراست.
انتهای پیام