بزرگنمايي:

یزد آنلاین - از آنجا که ما تابع دلیل هستیم لذا با استناد به روایات نماز را با سوره حمد آغاز می‌کنیم، به همین خبرگزاری دانشجویان ایران سعی کرده در این مقاله دلایل خواندن سوره حمد در نماز رابرای مخاطبین خود به اختصار تشریح کند.
  «مالِکِ یَوْمِ الدِّینِ» اقرار به بعث و زنده شدن مردگان و حساب و مجازات بندگان بوده و نیز با این کلام بنده ملک آخرت را برای حق تعالی اثبات نموده همان طوری که ملک دنیا را برایش ایجاب می نماید .
«إِیَّاکَ نَعْبُدُ» با این عبارت بنده رغبت و تقرّب خود به خدا را بیان کرده و نیز خبر می دهد از اخلاص عمل فقط برای خالق نه دیگری .
«إِیَّاکَ نَسْتَعِینُ» بنده با این عبارت از خدا تقاضا می کند که توفیق و عبادتش را زیاد کرده و نعمت ها و نصرتش را خالق نسبت به او ادامه دهد .
«اهْدِنَا الصِّراطَ الْمُسْتَقِیمَ» بنده با این جمله از خدا تقاضای ارشاد کرده و نیز بدین وسیله به ریسمان هدایتش چنگ زده و هم چنین از خدا می خواهد که معرفتش را به او و به عظمت و کبریاییش زیاد نماید .
«صِراطَ الَّذِینَ أَنْعَمْتَ عَلَیْهِمْ» این جمله تأکید بنده نسبت به هدایت و رغبتش در ارشاد شدن را رسانده و نیز با این عبارت بنده متذکّر نعمت های حق تعالی بر اولیائش شده و هم چنین رغبت و میلش به مثل چنین نعمت هایی را می رساند .
«غَیْرِ الْمَغْضُوبِ عَلَیْهِمْ» بنده با اداء این عبارت پناه به خدا برده و استعاذه می جوید از این که در زمره معاندین و کافرین و کسانی باشد که پروردگار و امر و نهی او را خفیف و کوچک می شمرند .
«وَ لَا الضَّالِّینَ» با این کلمه بنده از خدا تقاضا می کند او را معصوم و محفوظ بدارد از این که در گروه آنان که از طریق مستقیم حق تعالی گمراه بوده و بدون عرفان چنین می پندارند که اعمال پسندیده و شایسته به جا می آورند باشد .
و بدین ترتیب در این سوره جوامع خیر و حکمت نسبت به امر آخرت و دنیا جمع بوده به طوری که با هیچ چیز دیگری برابری نکرده و قابل قیاس نیست. به دلیل همین ویژگی است که نماز بدون سوره حمد ناقص است .
به‌ طور خلاصه‌ باید بگوییم‌ اساساً سوره‌ حمد با سوره‌های‌ دیگر قرآن‌ فرق‌ روشنی‌ دارد. به‌ خاطر این‌ که‌ سوره‌های‌دیگر همه‌ از زبان‌ خداست‌ ولی‌ این‌ سوره‌ از زبان‌ بندگان‌ است‌. بنده‌ با خواندن‌ سوره‌ حمد احساس‌ می‌کند که‌ به‌ خدا نزدیک‌می‌شود و با خدا مناجات‌ می‌کند و پیداست‌ که‌ اثر تربیتی‌ آن‌ بسیار است‌. امام‌ صادق‌(ع‌) می‌فرماید: «در دو مورد ابلیس‌ به‌شدت‌ ناراحت‌ شد: 1. هنگام‌ بعثت‌ پیامبر(ص‌)؛ 2. هنگام‌ نزول‌ سوره‌ حمد ».
این‌ سوره‌ از دو بخش‌ ترکیب‌ یافته‌ و جامع‌ حمد و ستایش‌ خدا خدا و خواسته‌های‌ بندگان‌ است‌. روی‌ همین‌ اصل‌ حدیثی‌ ازپیامبر اکرم‌(ص‌) نقل‌ شده‌ که‌ خداوند می‌فرماید: «سوره‌ حمد را در نماز قرار دادم‌ تا بین‌ خود و بنده‌ام‌ تقسیم‌ کرده‌ باشم‌؛ نیمی‌مربوط‌ به‌ من‌ و نیمی‌ مربوط‌ به‌ بنده‌ام‌ می‌باشد». و چون‌ بنده‌ بی‌ نهایت‌ نیازمند در برابر خداوند بی‌نهایت‌ بی‌ نیاز قرار گرفته‌قطعاً خود را باید فراموش‌ کند. نخست‌ خدا را ببیند، از او شروع‌ کند و سپس‌ به‌ نیازمندی‌های‌ خود بپردازد. در برابر او خضوع‌کند و بگوید: «غیر از تو دیگران‌ هیچ‌، ستایش‌ و خضوع‌ من‌، همه‌ مخصوص‌ تو است‌.» خلاصه‌ در اهمیت‌ سوره‌ حمد همین‌بس‌ که‌ در قرآن‌ از جمله‌ سوره‌ حجر آیه‌ 87 این‌ سوره‌ را با تمام‌ قرآن‌ همپایه‌ قرار داده‌ «و لقد آتیناک‌ سبعاً من‌ المثانی‌ والقرآن‌ العظیم‌»؛ ما سوره‌ حمد و قرآن‌ عظیم‌ را به‌ تو عطا کردیم‌» پس‌ بدین‌ دلیل‌ است‌ که‌ خداوند سوره‌ حمد را در نماز واجب‌ نموده‌ است‌ .
خواص خواندن سوره حمد :
قرآن سر تا سر دارای اعجاز در زندگی مادی و معنوی می باشد که اگر ما با معرفت تلاوت کنیم حتما اثرات آن را خواهیم دید. لذا در اثرات سوره های قرآن اثرات عجبیبی ذکر شده که هر کدام یک معجزه ای می باشند. اما در سوره های قرآن آنچه که خیلی اثرات معجزه آسایی از آن ذکر شده است سوره مبارکه حمد می باشد که در کمتر سوره ای یافت می شود .
«سوره حمد» نسخه ‎ ای است برای درمان همه آلام جسمی و روحی. و چون انسان «العیاذ بالله» بیمار شد، راحت ‎ ترین درمان و کم ‎ هزینه ‎ ترین درمان، خواندن سوره حمد است .
«صادق آل ‎ عبا» فرمود: «چنان ‎ چه بر مرده ‎ ای 70 بار سوره حمد خواندید و زنده شد تعجب نکنید.» (اصول کافى)
امام صادق علیه السلام فرمودند: سوره ی «حمد» سوره ای است که ابتدایش «حمد» خدا و وسطش «اخلاص» و آخرش دعا است .
از سلمه بن محمد نقل است که گفت: از امام صادق علیه السلام شنیدم که فرمود: کسی که سوره حمد، او را شفا نبخشد، چیزی او را شفا نمی بخشد. (خواص القرآن، ص48 )
پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم فرمودند: سوره حمد بر هیچ دردی خوانده نشد مگر اینکه دردش آرام می گیرد (قرآن درمانی روحی و جسمی ،ص 62) و ...
امیرالمومنین علیه السلام فرمود: از پیغمبر خدا صلی الله علیه و آله و سلم شنیدم که فرمود: به تحقیق خدای متعال به من گفته: ای محمد به تو هفت آیه از مثانی و قرآن عظیم داده ایم. پس فاتحه الکتاب را جدا کرد و بر من منت گذاشت آن را در برابر قرآن عظیم قرار داد . »
پیامبر گرامی اسلام صلی الله علیه و آله وسلم فرمود: فضیلت سوره حمد مانند فضیلت حاملان عرش است، هر کس آن را قرائت کند، ثوابی مانند ثواب حاملان عرش به او داده می شود. (مستدرک الوسائل، ج4، ص330)
از پیغمبر خدا صلی الله علیه و آله و سلم شنیدم که فرمود: به تحقیق خدای متعال به من گفته: ای محمد به تو هفت آیه از مثانی و قرآن عظیم داده ایم. پس فاتحه الکتاب را جدا کرد و بر من منت گذاشت آن را در برابر قرآن عظیم قرار داد ».
در روایتی رسول خدا صلی الله علیه و آله آمده است: اگر سوره حمد را در یک کفه میزان و باقی سوره‌های قرآن را در کفه دیگر قرار دهند، سوره «حمد» هفت برابر سنگین تر است. (مجمع البیان، ج1، ص36 )
رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم فرمود: هرکس سوره حمد را قرائت کند خداوند به عدد خواندن تمام کتاب هایی که از آسمان نازل شده به او ثواب و پاداش عنایت می فرماید. (الاختصاص، ص39)
سوره جایگزین سوره حمد در نماز :
از امام باقر(علیه السلام) درباره حکم کسى که در نمازش «فاتحه الکتاب» قرائت نکرده بود، سؤال شد; حضرت فرمود: (لاصلاه له إلاّ ان یقرأ بها); نمازش، نماز شمرده نمى شود، مگر این که در آن «فاتحه الکتاب» را قرائت کند .
2. در روایت دیگر مى فرمایند: (کل صلاه لایقرأ فیها بفاتحه الکتاب فهى خداج); هر نمازى که در آن «فاتحه الکتاب» خوانده نشود، ناقص است.[3 ]
3. امیرالمؤمنین امام على(علیه السلام) مى فرمایند: هر گاه تکبیر افتتاح را گفتى، پس سوره حمد را قرائت کن و سوره دیگرى که به آن اجازه داده شده، همراه آن بخوان... .[4 ]
4. امام رضا(علیه السلام) مى فرمایند: گفته شده در نماز حمد خوانده شود نه سوره دیگر، زیرا هیچ سوره اى جامع تر از سوره حمد نیست.