بزرگنمايي:

یزد آنلاین - یزد- ماه پایانی بهار و آغاز تابستان امسال، از سخت ترین روزهای تأمین آب شرب در استان یزد است به گونه ای که متولیان آب استان مجبور به استفاده از چاه های جدید شدند و روند موجود مبین به شماره افتادن نفس آب در کانون کویری ترین بخش ایران است.
اواخر سال گذشته مدیرعامل آب منطقه ای یزد با تشریح وضعیت بارندگی‌های استان، ادامه این روند را موید تابستان سخت‌تر از سال‌های گذشته دانسته بود.
امسال سختی تامین آب یک ماه زودتر از پیش بینی ها و از اواخر خردادماه شروع شد به گونه ای که مسئولان با وجود صرفه جویی بیش از پیش مردم استان یزد، مجبور به استفاده از آب چاه ها برای تأمین آب شرب مردم یزد شدند.
** قطع آب انتقالی به یزد برای نهمین بار
در این شرایط رئیس شورای شهر یزد در نشستی اظهار داشت: بر اساس اعلام مسئولان انتقال آب از بهشت آباد استان چهارمحال وبختیاری برای تامین آب استانهای یزد، کرمان و اصفهان عملی نیست و تقریبا این طرح تعطیل شده است.
غلامعلی سفید اضافه کرد: هم اکنون آب شرب مردم یزد به صورت کامل از منابع انتقالی تامین نمی شود و آب انتقالی با آب چاه‌ها مخلوط شده و برای تامین آب شرب شهروندان چاره‌ای غیر از این وجود ندارد.
البته همین اندک آبی که بر استان یزد منتقل می شود در طول چند سال اخیر بارها قطع شده و هزینه های زیادی را به استان تحمیل کرده است .
در آخرین اقدام برای قطع آب انتقالی از استان چهارمحال وبختیاری به استان یزد، شامگاه دوشنبه چهارم تیرماه جاری و همزمان با مسابقه فوتبال تیم ملی ایران و پرتغال در جام جهانی، عده ای برای نهمین بار در یکسال اخیر در منطقه ورزنه اصفهان به خط برق ایستگاه پمپاژ آب آسیب زدند که باعث قطع آب انتقالی به استان شد.
** ورود آب 16 حلقه چاه، ناجی آب شرب یزد
مدیرعامل آب و فاضلاب (آبفا) یزد گفت: در خردادماه به دلیل گرم شدن هوا و برای تأمین آب استان یزد، منابع 16حلقه چاه آب شرب وارد مدار بهره برداری شد.
علی اسلامی  گفت: بیش از 60 درصد آب کشاورزی استان، استاندارد لازم برای شرب را ندارد ضمن آنکه منابع قابل شرب در حوزه های مختلف پراکنده است و اگر آبی در بخش کشاورزی استفاده نشود، الزاما قابلیت بهره برداری در بخش شرب را ندارد.
در سال جاری، کاهش بارندگی در حوزه کوهرنگ که تقریباً 65 درصد نیاز آب استان را در کل سال تامین می کرده موجب شده سهمیه آب انتقالی به یزد به طور قابل توجهی کاهش یابد .
مدیرعامل آبفا یزد در این خصوص گفت: میزان مصرف استان حدود 10 درصد نسبت به سال گذشته کاهش یافته که اگر این میزان صرفه جویی با کمک مردم به 20 درصد برسد آب با کیفیت بالاتری در اختیار مردم قرار می گیرد.
اسلامی با بیان اینکه سهمیه آب انتقالی به استان 30 درصد کاهش یافته است، خاطرنشان کرد: سال گذشته این سهمیه 60 درصد بوده، ولی در ماه های آینده این سهمیه اضافه می شود و آب با کیفیت تری نیز بین شهروندان توزیع خواهد شد.
وی در عین حال درباره کیفیت آب استان هم گفت: با توجه به وارد شدن آب چاه هابه شبکه آبرسانی، درصد کمی کیفیت آب تغییر کرده ولی آب جاری در شبکه آبرسانی از لحاظ بهداشتی کاملا سالم بوده و هیچ گونه آلودگی ندارد .
** کیفیت آب شرب برخی مناطق یزد موجب بیماری شده است
در این خصوص عضو کمیسیون خدمات شهری شورای اسلامی شهر یزد نظری متفاوت دارد و معتقد است کیفیت نامطلوب آب یزد موجب مشکلات بهداشتی برای مردم شده است.
محسن ابوترابی گفت: آب در برخی مناطق شهر یزد قابل شرب نیست و مشکلات بهداشتی و بیماری ها را ایجاد کرده که ضروری است مسئولین صادقانه با مردم صحبت کنند.
** فعلا جیره بندی در دستور کار نیست
مدیرعامل آبفا یزد درباره افزایش مصرف آب در تابستان هم گفت: در اردیبهشت ماه امسال، به دلیل افزایش نیافتن شدت دمای هوا، استفاده از کولرهای آبی دیرتر از سال های قبل آغاز شد که کاهش میزان مصرف آب را به دنبال داشت و تأمین آب شرب با مشکل حادی مواجه نشد.
اسلامی در عین با تشریح وضعیت منابع محدود آب در استان با اظهار امیدواری نسبت به جیره بندی نشدن آب گفت : فعلاً جیره بندی در دستور کار نیست ولی ضرورت دارد که صرفه جویی بیش از پیش مورد توجه شهروندان باشد تا تابستان را با مشکل کمتری پشت سربگذاریم.
وی، جیره بندی آب را کاری سخت، پیچیده و زمانبر دانست که مشکلات زیادی را برای مردم و شرکت آب و فاضلاب ایجاد می کند.
** کاهش 18.6 میلیمتری بارندگی های امسال استان نسبت به سال قبل
از سوی دیگر بر اساس اعلام مرکز ملی خشکسالی و مدیریت بحران سازمان هواشناسی کشور، میزان بارندگی ها در استان یزد از ابتدای مهرماه 1396 تا دوم تیرماه 1397 تنها 63.9 میلیمتر بوده در حالی که این میزان در سال قبل 82.5 میلیمتر و در بلندمدت 95.9 میلیمتر بوده است.
در واقع طی حدود 2 دهه اخیر هر سال از میزان بارندگی ها در مرکز ایران و استان یزد کاسته شده و همین موضوع علاوه بر کاهش آب سفره های زیرزمینی و کاهش آب پشت سدهای استان های همجوار، ایجاد فروچاله های متعددی را در سراسر استان باعث شده است.
هم اکنون از 6 هزار و 733 منبع آبی استان یک هزار و 78 میلیون مترمکعب آب استحصال می‌شود که از این مقدار 833 میلیون مترمکعب مربوط به چاه‌ها، 163 میلیون مترمکعب قنات و بقیه از چشمه‌ ها تامین می‌شود.
آب تجدید شونده منابع زیرزمینی استان 827 میلیون مترمکعب و کسری مخزن حدود 300 میلیون مترمکعب است که به همین دلیل این امر هرسال موجب افت بیش از 50 سانتیمتری سطح آب‌های زیرزمینی یزد می‌شود.
آب استحصالی از منابع آب شیرین استان در سال 1387،سه هزار و 166 لیتر در ثانیه بوده که این عدد در سال 1395 به 2 هزار و 631 لیتر در ثانیه کاهش یافته است.
** 25درصد تخصیص آب انتقالی به یزد در تیرماه کاهش یافته است
بخش دیگر تامین آب استان در کنار منابع زیرزمینی داخلی، خط انتقال آب از استان چهارمحال وبختیاری است که حدود 50 درصد آب شرب استان در فصل سرما و 20 تا 30 درصد را در تابستان تامین می کند.
اما امسال کاهش بارندگی بویژه برف به قدری بوده که میزان ذخیره آب پشت سد زاینده رود که تامین کننده آب استانهای اصفهان و یزد است به شدت کم شده و همین امر کاهش سهمیه آب انتقالی به این 2 استان را در تابستان به میزان 30 درصد به دنبال داشته است.
همانگونه که پیشتر گفته شد سهم آب انتقالی در یزد در فصل تابستان معمولا بین 20 تا 30 درصد از میزان آب جریان یافته برای شرب بوده ولی امسال با مشکلات موجود، این میزان خیلی کم شده و شاید از 10 درصد هم کمتر شده باشد و این یعنی حدود 80 تا 90 درصد آب مصرفی در استان از چاه ها و سفره های زیرزمین داخل استان تأمین می شود.
در واقع باتوجه به اینکه در برنامه ریزی ها، تخصیص برای سال آبی صورت می گیرد و سهمیه استان تا پایان فروردین بطور کامل تحویل شده ولی متاسفانه حجم آب انتقالی در ماه های اردیبهشت تا شهریور نسبت به سال گذشته کاهش 30 تا 40 درصدی داشته و خواهد داشت.
مدیرعامل آبفا یزد در این خصوص گفت: تخصیص آب انتقالی برای تیر و مرداد میزان 4.7 میلیون متر مکعب در نظر گرفته شده که این میزان نسبت به سال قبل بیش از 25 درصد کاهش دارد.
اسلامی افزود: در صورتی که مشترکان 15 تا 25درصد صرفه جویی در مصرف داشته باشند امکان تامین و توزیع آب با شرایط کمی و کیفی سال قبل خواهد بود، لیکن بدلیل گرمای شدید در روزهای اخیر، میزان کاهش مصرف نسبت به سال قبل کمتر از 10 درصد بوده است.
** کولرهای آبی بخش عمده آب یزد را می بلعد
نکته مهم در فصل گرم سال، استفاده از کولرهای آبی عمدتا پرمصرف است که بنابر آمار تعداد آن بیش از 400 هزار دستگاه در استان برآورد می شود، این کولرها سالانه 16 میلیون مترمکعب آب مصرف می‌کنند و در واقع هر دستگاه کولر آبی در شبانه روز بطور متوسط بین 400 تا 500 لیتر آب مصرف می کند.
همین امر موجب شده به دلیل گرمای شدید هوا در استان و افزایش زمان استفاده از کولر، میانگین سرانه مصرف آب در استان یزد بیشتر از میانگین کشوری باشد؛ به طور مثال در یزد هر فرد 350 لیتر در روز آب مصرف می کند از این رو علاوه بر برنامه های مدیریت مصرف آب در بخش های مختلف همچون کشاورزی، باید فکری برای کولرهای آبی در این استان صورت گیرد.
حدود 70 درصد از خانوارهای ایرانی در فصل گرما از کولرهای آبی و یا گازی برای خنک کردن محیط زندگی خود استفاده می کنند اما در یزد همین کولرهای آبی سرانه مصرف آب شهروندان را از 142 لیتر در شبانه روز به 242 لیتر افزایش می دهد .
در این خصوص مدیر دفتر مدیریت مصرف شرکت آب و فاضلاب یزد، نصب سایبان روی کولر را از مهم‌ترین راهکارهای صرفه‌جویی در مصرف آب عنوان کرد و گفت: در زیر سایبان قراردادن کولر، با کاهش مصرف انرژی از تابش مستقیم نور خورشید و هدر رفت مقدار زیادی آب ناشی از تبخیر جلوگیری می‌کند.
سیاوش پاکدل افزود: با نصب سایبان روی کولرهای آبی می‌توان 10 تا 15 درصد در مصرف آب صرفه‌جویی کرد.
اسلامی مدیرعامل آبفا یزد هم پیشتر با بیان اینکه استان یزد کم بارش‌ترین استان کشور است، گفته بود: 40 درصد مصرف آب این استان در تابستان مربوط به کولرهای آبی است.
همه این مسائل را اگر در کنار هشدارهای مدیرعامل آب منطقه ای استان یزد قرار دهیم به این نتیجه می رسیم که آب در یزد، دیگر جان ندارد و نمی دانیم آیا می توان با تنفس مصنوعی از طریق صرفه جویی، حیات را به کویر برگرداند یا خیر؟!
محمدمهدی جوادیان زاده با بیان اینکه هر سال 45 سانتیمتر از سطح آب‌های زیرزمینی در دشت‌ها کاسته می شود و این میزان معادل 250 میلیون مترمکعب است، گفت: در شهرهای استان هزار و 100 لیتر در ثانیه و در روستاها 480 لیتر در ثانیه کمبود آب داریم و این امر سبب قطعی آب یا جیره بندی آن در روستاها شده است.
هم اکنون علاوه بر آبرسانی سیار به تعدادی از روستاها، به دلیل افت سطح منابع آبی و کاهش میزان بارندگی، آب آشامیدنی ساکنان حدود 600 روستای استان یزد جیره بندی است.
وی یادآور شد: خشکسالی علاوه بر یزد، در سایر مناطق کشور همچون اصفهان و شهرکرد نیز خسارت‌های جدی به همراه داشته و میزان ورودی آب به سد زاینده رود را به یک چهارم ظرفیت کاهش داده است.
مدیرعامل آب منطقه ای یزد ادامه داد: در واقع میزان آب ذخیره شده در پشت سد زاینده رود، هزار و 400 میلیون مترمکعب بوده که اکنون این میزان به 400 میلیون مترمکعب رسیده است.
با این اوصاف هر چند که دیر شده اما باید تا آب یزد تلخ تر، شورتر و بدرنگ تر نشده با صرفه جویی اساسی از هدر رفت آب شرب با جدیت بیشتر ، جلوگیری کنیم.
وضعیت این روزهای آب در یزد مونولوگ اکبر عبدی در سکانس پایانی فیلم مادر علی حاتمی را به ذهن متبادر می کند و خشکسالی و کم آبی و مصرف منابع موجود بقدری جان و شیرازه آب را کشیده که می توان گفت آب در یزد "مُرده، از بس که جان ندارد" .