بزرگنمايي:

یزد آنلاین - یزد - تداوم 2دهه خشکسالی، برداشت بیش از حد آب در حوزه شمال فارس ، کاهش بارندگی، استفاده از آبیاری سنتی غرقابی از سوی کشاورزان ، بخشی از دلایل کم آبی و افت سطح آب های زیر زمینی ابرکوه است که اقتصاد کشاورزی شهرستان را تهدید می کند.
ابرکوه یکی از قطب های مهم تولید محصولات کشاورزی استان یزد است و 35 درصد از جمعیت 53 هزار نفری این شهرستان در این بخش فعالیت دارند.
چاه های عمیق و نیمه عمیق و قنات ، تنها منبع تامین آب منطقه است که نقش تعیین کننده‌ای در حفط باغ ها و اراضی کشاورزی و افزایش راندمان تولید با بهره گیری از روش های نوین آبیاری دارد.
در این میان برداشت‌های بی رویه و غیر اصولی چند سال گذشته آب توسط کشاورزان ، از منابع آبی در کنار تبعات خشکسالی ‌های پیاپی، موجب افت شدید سطح آب شده است .
** پنجه خشکسالی بر گلوی بهره برداران کشاورزی ابرکوه / مهاجرت به شهرها
خطر خشکسالی چند صباحی است، گلوی کشاورزان و دامداران ابرکوه را می فشارد و به دلیل کمبود منابع آبی سطح زیرکشت اراضی کاهش یافته است.
به دلیل افت سالانه 60 سانتیمتری سطح آب های زیرزمینی و تداوم آن، آینده کشاورزی منطقه تهدید می کند.
پدیده خشکسالی باعث شده است که زمینه مهاجرت روستاییان به شهر فراهم شود که این خود تبعات و مشکلات اجتماعی زیادی را به همراه خواهد داشت.
** شوری و تلخی آب چاه های کشاورزی را تهدید می کند
با توجه به کاهش بارندگی روند افت سطح آب های زیرزمینی روز به روز در حال افزایش است و این امر باعث شد در کنار کم آبی ، هجوم آب های شور از کفه ابرکوه به سمت آبخوان ها ، میزان شوری و تلخی آب چاه های کشاورزی این معضل را دو چندان کرده است.
** افت 20متری آب سفره های زیرزمینی در 30سال
درخواست‌ جابه جایی و کف شکنی از اقدام های معمول اغلب چاه های ابرکوه شده که بیش از 170مورد چاه های کشاورزی تا 9 مرتبه تغییر محل داده شد و در کنار هزینه های بالای حفاری، نتایج قابل توجهی نیز در برنداشت.
افت آب سفره‌های زیرزمینی با توجه به اینکه در فصول بارندگی آب چندانی وارد سفره‌ها نمی‌شود، در 30 سال گذشته به بیش از 20 متر رسیده است.
رضا قیومی زاده یکی از کشاورزان « مزرعه برزن» شهر ابرکوه به خبرنگار ایرنا گفت : یک حلقه چاه کشاورزی را چهار بار جابه جا کرد و از عمق 90متری زمین 25 لیتر آب در هر ثانیه برداشت می کرد و میزان آبدهی در عمق 300 متری زمین به 13 لیتر در ثانیه کاهش یافت .
وی ادامه داد: در این مزرعه که 150خانوار فعالیت دارند، بیشتر هزینه های زندگی آنها از این راه تامین می شود که به دلیل کاهش بارندگی با مشکلات عدیده ای روبرو هستند.
وی بیان کرد: وسعت باغ ها و اراضی زراعی این مزرعه 35هکتار است که برای استفاده بهینه 15 هکتار آن به سیستم آبیاری قطره ای تجهیز شد.
همچنین خلیل روشن یکی از کشاورزان دهستان فراغه بخش مرکزی ابرکوه که 150هکتار اراضی دارد می گوید: در گذشته با پنج حلقه چاه آب مورد نیاز اراضی تامین می شد که در سال های اخیر به دلیل خشکسالی و کاهش بارندگی و افت سطح آب های زیرزمینی وسعت اراضی به 40 هکتار کاهش یافت .
وی ادامه داد: از مجموع پنج حلقه چاه کشاورزی که آبدهی آن با مجوز آب منطقه ای 105 لیتر در ثانیه بودبه دلیل برداشت بدون مجوز در منطقه شمال فارس به 35 لیتر در ثانیه رسید.
** حوزه آبریز ابرکوه در شمال فارس است
ابرکوه رودخانه دایمی ندارد و حوزه جغرافیایی آبریز آن در شمال استان فارس قرار دارد.
این کشاورز نمونه ابرکوهی اضافه کرد: به خاطر نداشتن آب کافی سطح زیر کشت گندم و جو از60 هکتار به 15هکتار کاهش یافته است.
روشن تاکید کرد: برای کف شکنی بیش از پنج میلیارد ریال هزینه کرد و به دلیل تداوم پدیده خشکسالی و تبعات ناشی از آن و نبود آب 6 هکتار باغ از چرخه تولید خارج و درختان آن قطع شد.
وی یادآور شد: برای استفاده بهینه از آب موجود 10 هکتار باغ و اراضی را به سیستم آبیاری نوین تجهیز کرد و هم اکنون بخشی از مزارع به خاطر کمبود آب با تانکرهای سیاری آبیاری می شود.
** برداشت بی رویه آب در شمال فارس ابرکوه را تهدید می کند
فرماندار و رئیس شورای حفاظت آب ابرکوه با بیان اینکه منابع آب های زیرزمینی این شهرستان عمدتا از حوزه شمال استان فارس تغذیه می شود، اظهار کرد: به دلیل برداشت بی رویه در بالادست توسط کشاورزان آن استان، خطرکم آبی و بی آبی ابرکوه را تهدید می کند .
محمد کاظمی نسب به خبرنگار ایرنا افزود: کاهش بارندگی در سال های متمادی، افت محسوس سطح آب های زیرزمینی ، پیامدهای جبران ناپذیری مانند شور شدن آب ، نشست زمین و ایجاد فروچاله در این شهرستان، بروز پدیده بیابانزایی بخشی از مشکلات و تبعات ناشی از خشکسالی است.
** ایجاد 35فروچاله نتیجه برداشت بی رویه آب
وی تصریح کرد: ایجاد 35 فروچاله در شهرستان، به دلیل وجود کسری یک میلیارد مترمکعب آب در آبخوان دشت ابرکوه ، همراه با افت 21 متر از سطح آب های زیرزمینی و تداوم 2دهه خشکسالی از دیگر آثار این پدیده طبیعی است.
کاظمی نسب افزود: فروچاله ها اغلب در اطراف چاه های کشاورزی منطقه که در معرض خطر خشک شدن قرار دارند ، ایجاد شده است.
فرماندار ابرکوه پیشتر به ایرنا گفته بود: تا قبل از نابودی زمین های کشاورزی و باغ های این شهرستان ، کشاورزان باید با اتخاذ تدابیر اصولی که بهترین آنها توسعه آبیاری نوین و تغییر الگوی کاشت محصول زراعی و باغی است ، جلوی تبعات بیشتر خشکسالی را بگیرند.
رئیس شورای حفاظت منابع آب ابرکوه بابیان اینکه ، تغییر الگوی کاشت محصولات کشاورزی از جمله برنامه های اولویت دار دولت است ، افزود: خوشبختانه این موضوع در برنامه ششم توسعه مورد تاکید دولت است.
به گفته وی با اجرای طرح خاموشی چاه های کشاورزی در سال های 95و 96 و نصب 90 درصد کنتورهای هوشمند بر روی چاه ها 17میلیون مترمکعب آب صرفه جویی شد و کسری از 157 میلیون مترمکعب به 140 میلیون مترمکعب رسید.
همچنین مدیر جهاد کشاورزی ابرکوه بر صرفه جویی مصرف آب در بخش های مختلف تاکید کرد و گفت: کشاورزان با اجرای طرح آبیاری نوین(قطره ای و تیپ) در باغها و مزارع و همچنین اصلاح الگوی کشت محصول ، برداشت آب در این بخش را مدیریت کنند.
مهدی غیب الهی افزود: مردم خصوصا فعالان بخش کشاورزی تبعات تداوم 2دهه پدیده خشکسالی و کم آبی را جدی بگیرند.
وی بهترین راهکار استفاده از منابع آب را توسعه طرح های آبیاری نوین دانست و اظهار کرد: بهترین فرایند آبیاری در مزارع و باغ ها در فصل تابستان آبیاری در زمان خنکی هواست.
وی تصریح کرد: برای بهره وری آب تاکنون سه هزار هکتار از باغ ها و اراضی کشاورزی با مشارکت کشاورزان و کمک های بلاعوض دولت به سیستم آبیاری تحت فشار مجهز شد.
این مسئول یاد آورشد: امسال برای افزایش بهره وری با تجهیز یکهزار هکتار از باغ ها و اراضی کشاورزی به سیستم آبیاری تحت فشار ، توسعه کاشت محصول گلخانه ای و توسعه کشت زعفران و گل محمدی در دستور کار است.
مدیرجهاد کشاورزی ابرکوه تصریح کرد: در 2سال گذشته میزان سطح زیرکشت زراعی کاهش یافت و سطح زیرکاشت باغ ها به هشت هزار هکتار افزایش یافته است .
وی با تاکید بر اصلاح الگوی کشت در بخش کشاورزی یادآور شد: توسعه باغ های پسته و محصولات کم آب خواه ، توسعه کشت زعفران و کاشت محصول گلخانه ای دلیل افزایش سطح زیرکشت باغ هاست.
این مسئول ادامه داد: تاکنون برای استفاده بهینه از آب در بخش کشاورزی با حمایت ها و کمک های بلاعوض دولت سه هزار و 200 هکتار از باغ ها و اراضی زراعی در سال های گذشته به سیستم آبیاری تحت فشار تجهیز شد.
این مسول اضافه کرد: جلوگیری از برداشت های بی رویه و هدر رفت آب و افزایش راندمان در بخش کشاورزی از مزایای اجرای این طرح است.
وی اظهار داشت : متوسط بارندگی در ابرکوه یک چهارم متوسط بارندگی کشور و یک دوم استانی است که سال قبل این میزان نسبت به متوسط سالیانه 30درصد کاهش داشت.
غیب الهی با بیان اینکه با توجه به تجربه کشاورزان ابرکوهی شیوه آبیاری سنتی غرقابی برای تولید محصول زراعی و باغی جوابگو نیست ، یادآور شد: به دلیل کم آبی، خشکسالی و کاهش بارندگی ابرکوه 200 سال قبل 120 رشته قنات داشت که در 40 سال گذشته از 91 رشته قنات جاری تعداد آن هم اکنون به 11رشته کاهش یافت که اغلب قنات ها نیز در معرض خشک شدن قرار دارند.
سطح زیرکشت شهرستان 15هزار هکتار است که هفت هزار و 500 خانوار از این طریق امرار معاش می کنند و با توجه به خشکسالی های پی درپی وکم آبی ، در تولید غالب محصولات کشاورزی مقام اول تا سوم استان را به خود اختصاص داده است.
مرکز شهرستان 53 هزار نفری ابرکوه در 140کیلومتری جنوب غربی شهر یزد قرار دارد.
همچنین رئیس سازمان جهاد کشاورزی یزد نیز با تاکید بر مصرف درست و لزوم مشارکت بهره برداران در مدیریت مطلوب آب از تولید کنندگان خواست با تغییر الگوی کشت از شیوه سنتی به نوین، در پیشگیری از تنش و کمبود این ماده حیاتی در استان با نهادهای ذی ربط همکاری کنند.
سید جمال سجادی‏‏ پور، پیشتر به خبرنگار ایرنا در ابرکوه گفته بود که 82 درصد آب استحصالی استان در بخش کشاورزی مصرف می شود و تلاش جهاد کشاورزی استان به سمت کشت محصول کم آب خواه و بهره وری بالاست.
وی کشت گیاهان « کم آب بر» و مجهز شدن زمین های کشاورزی به سیستم آبیاری نوین (بارانی و قطره ای) را مهمترین راهکار موثر در صرفه جویی آب است.
سجادی پور ادامه داد: زعفران ، کنجد ، زیره ، ارزن و گیاهان دارویی از جمله کشت های جایگزین هستند که در مدت 10سال به تدریج جایگزین کشت های گیاهان پرآبخواه نظیر گندم ، سبزی و صیفی ، ذرت و یونجه خواهد شد.
همچنین مدیر آب و خاک و امور فنی مهندسی سازمان جهاد کشاورزی یزد گفت: با اجرای سامانه آبیاری نوین حدود چهار هزار متر مکعب آب در هر هکتار صرفه جویی می شود.
وی افزود: در اجرای برنامه پنج ساله تا پایان سال 1400میزان مصرف آب کشاورزی باید به 560 میلیون مترمکعب کاهش یابد.
به گفته وی منابع تامین آب کشاورزی شامل 2 هزار و630 رشته قنات با آبدهی 160 میلیون مترمکعب ، 2هزار و284 حلقه چاه با آبدهی 728 میلیون متر مکعب و 387 دهنه چشمه با میزان تخلیه 30 میلیون متر مکعب در سال است.
وی اضافه کرد: 75 درصد منابع آب در اختیار این بخش دارای ای سی(EC) سه هزار تا 16 هزار میکروموس بر سانتیمتر است که بیانگر کیفیت نامناسب آب در این بخش است.
گزارش از کارگر ابرقوئی
7540 / 2047