بزرگنمايي:

خبر یزد - یزد - اقلیم شهرستان ابرکوه نه تنها گرم و خشک بلکه با کم آبی و افت شدید سطح منابع آب های زیرزمینی که حوزه آبریز آن در شمال استان فارس قرار دارد، روبروست.
به گزارش ایرنا، میزان آبدهی منابع آبی ابرکوه در 20سال اخیر رو به کاهش است و در این مدت تعدادی از قنات ها یا کاریزهای آن به عنوان قدیم ترین منبع آبی منطقه خشک شد، یا در حال خشک شدن هستند.
از مهمترین منابع آب های سطحی ابرکوه می توان به رودخانه فصلی «گاشار»، « کاسه رود» و « هنشک» نام برد که به مسیل یا رودخانه خشک معروف است ،نام برد.
در وب سایت فرمانداری، این شهرستان 5641 کیلومتر مربع مساحت دارد و ارتفاع آن از سطح دریای آزاد 1550متر است و از نظر توپوگرافی دشت ابرکوه جزیی از فلات خشک مرکزی ایران است.
به گفته بهره برداران و کارشناسان کشاورزی حفظ حیات با توجه به عرصه های بیابانی برای تامین امنیت پایدار در سکونتگاه های روستایی، آبادی ها و مناطق عشایری منطقه ضروری است.
در این ارتباط تنها راه کاهش مصرف آب ، کم کردن سطح زیرکشت آبیاری غرقابی و افزایش توسعه کشت گیاهان کم آبخواه است که مناسب با شرایط آب و هوایی منطقه است.
کشاورزان باید کمی آب و احتمال وجود تنش آبی را جدی بگیرند و ضمن توجه به هشدار کارشناسان جهاد کشاورزی و آب منطقه ای با کمک مسئولان نسبت به تغییر الگوی کاشت اقدام کنند و از کاشت محصولات پر آبخواه جدا پرهیز کنند.
کشاورزان در 2 دهه اخیر با پدیده خشکسالی ، دست پنجه نرم می کنند و هر سال هم از میزان ذخایر آبی و بارندگی های سالانه آن کاسته می شود، توسعه این پدیده حیات اقتصادی کشاورزان و روستاییان را به خطر انداخته است.
سالانه 140 میلیون مترمکعب آب از منابع آبی ابرکوه برداشت می شود که افزون بر 85 درصد آن صرف کشاورزی می‌شود و در
خوش بینانه ترین حالت میزان بهره وری در آبیاری سنتی 35 تا 40درصد است .
هم اکنون 648 حلقه چاه کشاورزی و 13 قنات، منابع تامین آب بخش کشاورزی دشت‌ های ابرکوه و چاه‌گیر هستند و به دلیل خشکسالی بسیاری از قنات ها خشک شدند.
شوربختانه از 91 رشته قنات در اواخر سال های 1370 که به 42 رشته کاهش یافت، هم اکنون 13 مورد دایر است.
** گلایه کشاورزان ابرکوه از کم آبی
یکی از کشاورزان ابرکوه در گفت و گو با خبرنگار ایرنا اظهار کرد: در حال حاضر میزان آبدهی منابع آب های زیرزمینی نسبت به سه دهه گذشته خیلی کاهش یافته است و نمی توان با آب محدود محصول پر آبخواه کشت کرد.
اکبر اکرمی افزود: بایستی با استفاده از مدیریت مصرف که یکی از آنها اجرای طرح های آبیاری نوین است باید نسبت به برداشت آب همت کرد .
وی با افسوس می گوید: روزگاری ابرکوه آب فراوان داشت، علاوه بر محصول های مختلف، سیب و به هم تولید می شد، هم اکنون تنها با آب محدود و با رعایت اصول فنی گیاهان کم آبخواه باید کاشته شود تا کشاورزی منطقه را زنده نگه داشت.
** خشکسالی مختص ابرکوه نیست
محمد دهقان دیگر کشاورز ابرکوهی اظهار کرد: پدیده خشکسالی مختص این شهرستان که در منطقه بیابانی قرار دارد، نیست بسیاری از استان های جنوبی، شمالی ، غربی، شرقی و مرکز کشور با این پدیده روبرو هستند.
وی از ابرکوه با عنوان قطب کشاورزی استان یزد یاد کرد و گفت: تنها راهکار مقابله با این چالش ، مدیریت برداشت آب ،مصرف و کشت محصول کم آبخواه است.
همچنین خلیل روشن یکی از بهره برداران منطقه گفته است: حوزه آبریز ابرکوه در شمال استان فارس قرار دارد که به دلیل برداشت های غیرمجاز از منابع آبی، حیات کشاورزی ابرکوه را با تهدید رو برو کرد .
وی براین باور است : یکی از راه های مدیریت برداشت آب توسعه سامانه های نوین آبیاری در مزارع و باغ ها و کاشت گیاهان کم آبخواه و گلخانه ای است.
وی می گوید: روزگاری ابرکوه بیش از 250رشته قنات داشت که بسیاری از این منابع اکنون خشک شدند و امروز 13 رشته قنات دایر است.
فرماندار و رئیس شورای حفاظت آب ابرکوه هم با بیان اینکه این شهرستان با تبعات کم آبی روبروست ،گفت: کشاورزان برای کاشت محصول کم آبخواه و اجرای تغییر الگوی کشت تلاش کنند.
محمد کاظمی نسب به گزارشگر ایرنا، افزود: ادامه خشکسالی و افت سطح آب های زیرزمینی زنگ خطر را به صدا درآورد، تنها راه حفظ کشاورزی موجود مدیریت برداشت و مصرف آب است.
وی با تاکید بر صرفه جویی آب یادآور شد: بهره برداران با اجرای آبیاری قطره ای و بارانی در مزارع ، باغ ها و تغییر شیوه کشت محصول ، برداشت و مصرف آب را مدیریت کنند.
کاظمی نسب تاکید کرد: با اجرای سامانه هوشمند برداشت آب از پنج هزار و 500 لیتر در ثانیه به سه هزار و 500 لیتر در ثانیه در چاه های کشاورزی کاهش یافت.
به گفته وی تداوم 2دهه خشکسالی، برداشت بیش از حد آب در حوزه شمال فارس ، کاهش بارندگی، حرکت آبهای شور به سمت چاه ها ، کشاورزی منطقه را تهدید می کند.
فرماندار ابرکوه تصریح کرد: درخواست‌ جابه جایی و کف شکنی از اقدام های معمول اغلب مالکان چاه هاست که بیش از 170مورد محل چاه ها تا 9 مرتبه تغییر کرد و در کنار هزینه های بالای حفاری، نتایج قابل توجهی هم نداشت.
رئیس شورای حفاظت مناب آب ابرکوه ادامه داد: افت سطح آب سفره‌های زیر زمینی با توجه به اینکه در فصول بارندگی آب چندانی وارد سفره‌ها نمی‌شود، در 30 سال گذشته به 21 متر رسید.
وی تصریح کرد: ایجاد 35 فروچاله ، به دلیل کسری یک میلیارد مترمکعب آب در آبخوان دشت ابرکوه از دیگر آثار این پدیده است.
** عمق چاه ها به 330 متر رسید
مدیرجهاد کشاورزی ابرکوه هم به خبرنگار ایرنا گفت: به دلیل افت سطح آب های زیرزمینی، عمق چاه ها به 330 تا 350 متری رسید و شرایط برای کاشت محصولات پر آب خواه فراهم نیست.
مهدی غیب الهی اظهار داشت: تغییر الگوی کشت و کاشت گیاهان کم آبخواه بهترین راهکار برای شرایط بحرانی است.
وی افزود: با توجه به شرایط آب و هوایی کشت زعفران و محصول گلخانه ای و گیاهان دارویی می تواند جایگزین محصول پرآبخواه شود.
غیب الهی سطح زیرکشت این گیاه را 120 هکتار و متوسط تولید در هر هکتار را حدود پنج کیلوگرم محصول خشک ذکر کرد.
این کارشناس بخش کشاورزی ابرکوه یادآورشد: گیاهان دارویی از جمله محصولات کم آبخواه و با ارزش اقتصادی هستند که در سال زراعی 97-96 با 40 هکتار افزایش، سطح زیرکشت به 200هکتار رسید.
غیب الهی این محصول را شامل زعفران ، نعناع فلفلی، شیرین بیان ، به لیمو، شوید و شنبلیله ذکر کرد.
وی پیش بینی کرد: با توجه به ارزش افزوده بالا، کم آبخواه بودن و استقبال کشاورزان سطح زیرکشت گیاهان دارویی در سال زراعی آینده در ابرکوه به 500 هکتار برسد.
** اجرای آبیاری نوین در سه هزار هکتار
وی افزود : کشاورزان با توجه به محدودیت آب و با هدف بهره وری و افزایش درآمد بیشتر با کمک بلاعوض دولت تاکنون در سه هزار هکتار اراضی طرح آبیاری بارانی و قطره ای اجرا کردند وبهره وری مصرف آب در باغ ها و مزارع به 84 درصد افزایش یافت .
حسن زارع مسئول تولیدات گیاهی مدیریت جهاد کشاورزی ابرکوه هم یادآور شد: کشت محصول پرآبخواه مثل بادمجان و هنداونه نه تنها در این شهرستان بلکه دیگر مناطق استان یزد مقرون به صرف نیست.
به گفته رئیس منابع آب ابرکوه 17 میلیون متر مکعب آب در بخش کشاورزی با نصب کنتورهای حجمی هوشمند بر روی چاه های کشاورزی صرفه جویی شده است.
محمد علی شرافت منابع آبی منطقه را 648 حلقه چاه کشاورزی و 10رشته قنات فعال ذکر کرد و افزود: قبل از نصب کنتور هوشمند سالانه 157 میلیون مترمکعب آب از چاه ها برداشت می شد که این عدد به 140 میلیون متر مکعب رسید.
وی بابیان اینکه یکی از راه های مدیریت آب نصب کنتورهای حجمی هوشمند است ، اظهار کرد: این طرح با همکاری مدیریت توزیع برق و مشارکت کشاورزان ازسال 1393 اجرا شد که تاکنون 85 درصد چاه ها به این سیستم مجهز شدند.
این مسئول به یک میلیارد و یک میلیون متر مکعب بیلان منفی آب شهرستان اشاره کرد و گفت: کمبود آب بسیار جدی است و کشاورزان نسبت به استفاده از آبیاری نوین برای مقابله با کم آبی و بی آبی تلاش کنند.
** افت 66سانتی متر سطح آب های زیرزمینی
شرافت با بیان اینکه 66سانتیمتر سطح آب های زیرزمینی دشت ابرکوه افت کرد، ادامه داد: در سال زراعی 97- 96 با اجرای طرح خاموشی چاه های کشاورزی در فصل زمستان 16.7میلیون متر مکعب آب صرفه جویی شد.
35 درصد اشتغال مردم ابرکوه وابسته به فعالیت های کشاورزی ، دامداری و دامپروری است و هفت هزار و 500 خانوار از این طریق امرار معاش می کنند.
سطح زیرکشت محصول زراعی و باغی شهرستان 15هزار هکتار است که سالانه 190هزار تن محصول کشاورزی و دامی تولید و بخشی از هزینه های زندگی خود را تامین می کنند.
مرکز شهرستان 53 هزار نفری ابرکوه در 140 کیلو متری جنوب غربی شهر یزد قرار دارد.
سازمان جهاد کشاورزی یزد چندی قبل زمین های قابل کشت استان را 170هزار هکتار ذکر کرد که به دلیل کاهش بارندگی، افت سطح آب های زیرزمینی و مقرون به صرفه نبودن فعالیت در این بخش و مهاجرت جمعیت از روستاها و توسعه کشت گیاهان کم آبخواه هم اکنون 116هزار هکتار آن به کشت انواع محصول زراعی و باغی اختصاص دارد.
7540/ 2047/