بزرگنمايي:

خبر یزد - یزد - در کتاب‌های تاریخ ایران قبل از اسلام این سخن پروفسور گریشمن شرق‌شناس معروف ایرانی نظرها را به خود جلب می کند، در ایران « هرکجا آب هست، آبادانی نیز است»، اهمیت این موضوع در تاریخ معاصر کشورمان بیش از هرزمانی در مناطق مختلف کشور آشکار شده است.
اهمیت این سخن آنچنان هست از یک‌میلیون و 138 هزار نفر جمعیت استان یزد مطابق سرشماری سال 95، حدود 988 هزار نفر در دشت یزد - اردکان در 6 شهرستان مهریز، تفت، یزد، اشکذر، میبد ، اردکان و روستاها و آبادی‌های این دشت سکونت دارند.
بقیه جمعیت در شهرستان‌های بافق ، بهاباد، خاتم و ابرکوه زندگی می‌کنند.
علت استقرار بیشترین جمعیت استان در این دشت وجود
بیشترین منابع آبی منطقه است که از ارتفاعات شیرکوه تفت تأمین می‌شود.
شیرکوه با 4075 متر مرتفع‌ترین نقطه استان است که درگذشته نه‌چندان دور تا خردادماه برخی نقاط آن مملو از برف بود که امروز
به دلیل کاهش بارش‌ها از برف در آن خبری نیست.
بیشترین فعالیت‌ حوزه های اقتصادی، صنعتی، معدنی و خدماتی استان نیز در این دشت مستقر است.
آب به‌عنوان ماده حیاتی با ارزش اقتصادی بالا نقش اساسی در شکل‌گیری فرهنگ و تمدن جوامع باستانی ، کنونی جهان و ایران داشته و دارد.
ادامه فعالیت انسان در یزد خصوصاً ابرکوه نیازمند آب است و با توجه به افزایش جمعیت نیاز به تولید غذای بیشتر هست، این امر میزان نیاز به آب را افزایش داد.
امروزه با توجه به کاهش بارندگی و محدودیت منابع آبی و افزایش جمعیت، آب موجود در استان خصوصاً شهرستان‌ها پاسخگوی نیازها نیست، باید چاره‌ای اساسی اتخاذ کرد.
به نوشته رسانه‌ها، توجه به راه‌های بهره‌برداری هرچه بهتر از آب باهدف دستیابی به کشاورزی پایدار، در صورتی امکان‌پذیر است که ذخایر آبی و خاکی موجود حفظ شود.
دراین‌ارتباط استفاده از روش‌های جدید آبیاری علاوه بر تأثیر در بهزراعی محصول خصوصاً امکان استفاده بیشتر و بهتر از آب موجود از فرسایش خاک نیز جلوگیری خواهد کرد .
با توجه به نقش آب در تأمین نیازها، افزایش جمعیت، تولید به غذای بیشتر را در صدر برنامه‌های مسئولان قرارداد و با توجه به کاهش بارندگی ها، اهمیت آب در حوزه کشاورزی بیش از هرزمانی آشکار شده است.
در غیر این صورت بحران آب در این بخش جدی‌تر خواهد شد، باید از هدر رفت آب و استفاده از فناوری روز از آب موجود حداکثر استفاده را کرد.
ابرکوه یکی از مناطق عمده تولید محصول زراعی، باغی، دامداری و دامپروری یزد است که با همکاری نهادهای ذی‌ربط ، خاموشی چاه‌های کشاورزی با محور فرمانداری از شنبه هفته جاری به مدت یک ماه در این شهرستان آغاز شد.
خبرنگار ایرنا در گفت‌وگو با رئیس اداره منابع آب ابرکوه نظرش را در مورد اهمیت آب در فعالیت‌های زیست‌محیطی، معدنی، کشاورزی ، استقرار صنایع و تأمین آب شهروندان جویا شد.
محمدعلی شرافت روز سه‌شنبه گفته است: سالانه 125 میلیون مترمکعب آب از سفره‌های زیرزمینی شهرستان برداشت می‌شود که 16درصد(20 میلیون مترمکعب) آن اضافه برداشت است.
این مسئول با اشاره به اجرای طرح خاموشی 30 روزه چاه‌های کشاورزی منطقه تأکید کرد: برداشت اضافی آب حیات شهرستان و فعالیت اقتصادی را تهدید می‌کند.
وی کم‌آبی، کاهش آبدهی منابع آبی و خشک شدن تعدادی از چاه‌ها و قنات‌های شهرستان را جمله از تبعات این چالش برشمرد.
شرافت با اشاره به کاهش میزان بارندگی طی سال‌های گذشته در ابرکوه بدون ذکر آمار، می گوید: متأسفانه پاییز امسال و سال زراعی گذشته ازنظر کاهش بارندگی وضعیت بسیار بحرانی است.
این مسئول امور آب منطقه با تأکید بر اینکه برای کنترل افت سطح تراز آب‌های زیرزمینی نیازمند اقدام های جدی با همکاری مردم، کشاورزان و نهادهای مختلف اجرایی هستیم،افزود: 661 حلقه چاه کشاورزی عمیق و نیمه عمیق برای تأمین آب حدود 15 هزار هکتار اراضی مجوز بهره‌برداری دارند .
** وجود چالش در برداشت آب کشاورزی
شرافت بابیان اینکه در برداشت آب بخش کشاورزی دچار چالش جدی هستیم، ادامه داد: کشاورزان باید برداشت آب در این بخش را مدیریت کنند.
وی تصریح کرد: افت بیش از 21 متر سطح آب‌های زیرزمینی در سه دهه گذشته، تداوم افزون بر 2دهه خشک‌سالی و کاهش نزولات جوی مشکل اساسی منابع آبی است.
این مسئول بابیان اینکه دشت ابرکوه یکی از چهار دشت ممنوعه بحرانی استان یزد است، متوسط سالانه افت سطح آب‌های زیرزمینی دشت ابرکوه را 62 سانتیمتر ذکر کرد.
به گفته وی برای سال آبی 1397 -1396 به‌رغم کاهش قابل‌توجه بارندگی‌ و توزیع زمانی نامناسب آن، به‌موجب طرح خاموشی و تشدید اقدام حفاظتی؛ تعیین تکلیف چاه‌های غیرمجاز، موجب بهبود افت سطح آب‌های زیرزمینی به میزان 39 سانتیمتر و کنترل افت سطح آب از دی‌ تا اردیبهشت‌ماه در سال گذشته ‌شد.
به گزارش ایرنا، رئیس اداره منابع آب ابرکوه در ادامه این گفت‌وگو با اشاره به روند طرح ملی احیاء و تعادل بخشی منابع آبی تاکید کرد: این اداره ملزم است تا پایان برنامه ششم توسعه افت سطح آب زیرزمینی دشت ابرکوه را متوقف تا طی یک برنامه بیست‌ساله منابع آب آن احیا شود.
شرافت افزود: باوجود 11 رشته قنات فعال در ابرکوه ، کاهش شدید بارندگی‌ها در سال آبی قبل، افت شدید و مداوم سطح آب زیرزمینی، تغییر کیفیت و افزایش شوری چاه‌های کشاورزی و همچنین وقوع پدیده فرونشست و فرو چاله گواهی بر افت منابع آب ابرکوه دارد .
وی یادآور شد: از سال 1393 در راستای اجرای طرح ملی احیا و تعادل بخشی منابع آب زیرزمینی، با افزایش نظارت و کنترل بر بهره‌برداری و برداشت از منابع آب زیرزمینی با نصب و راه‌اندازی کنتورهای هوشمند بر روی چاه‌های کشاورزی اقدامات شاخصی انجام دهد.
این مسئول ادامه داد: طرح تلفیقی تحویل حجمی و خاموشی 60 روزه در 2 دوره یک‌ماهه در دشت ابرکوه، تعیین تکلیف تمام چاه‌های غیرمجاز و فاقد پروانه در این شهرستان از اقدامات شاخص برای مدیریت منابع آب هست که در حال اجراست.
**خاموشی چاه‌های کشاورزی در 2 دوره 30 روزه
فرماندار ابرکوه هم شنبه این هفته به خبرنگار ایرنا گفته بود: برای تقویت سفره‌های آب زیرزمینی، طرح خاموشی چاه‌های کشاورزی از 26 آبان ماه به مدت 30 روز آغازشده است.
محمدکاظمی نسب با اشاره به مصوبه شورای حفاظت منابع آب ، یادآور شد: قطع برق چاه‌های کشاورزی شهرستان در 2 دوره زمانی از 26 آبان تا 26 آذرماه ماه و از یازدهم دی‌ماه تا یازدهم بهمن اجرا خواهد شد.
وی یادآور شد : مدیریت مصرف آب کشاورزی از سال 93 با اجرای طرح‌های آبیاری نوین و تغییر الگوی کشت و در سال 95 با اجرای طرح خاموشی 30 روزه و 45 روزه چاه‌های کشاورزی و نصب سامانه کنتور هوشمند بر روی چاه‌ها در دستور کار قرار گرفت.
فرماندار و رئیس شورای حفاظت منابع آب ابرکوه اضافه کرد: کاهش بارندگی و روند فزاینده افت سطح آب‌های زیرزمینی باعث شد تا در کنار کم‌آبی، هجوم آب‌های شور از کفه ابرکوه به سمت آبخوان‌ها آغاز شود که شوری و تلخی آب چاه‌های کشاورزی را دوچندان کرده است.
** راهکارهای استفاده بهینه از آب در بخش کشاورزی
مدیر جهاد کشاورزی ابرکوه نیز به خبرنگار ایرنا گفته بود: تاکنون برای استفاده بهینه از آب بخش کشاورزی با حمایت و کمک‌های بلاعوض دولت سه هزار و 400 هکتار از باغ‌ها و اراضی زراعی در سال‌های گذشته به سیستم آبیاری نوین تجهیز شد.
مهدی غیب الهی ادامه داد: جلوگیری از برداشت‌های بی‌رویه و هدر رفت آب و افزایش راندمان تولید در واحد سطح در بخش کشاورزی از مزایای اجرای این طرح‌هاست.
وی کاهش سطح زیرکشت محصول کشاورزی پر آبخواه تا30 درصد، اجرای 54 طرح آبیاری نوین در 500 هکتار در سال زراعی جاری، پرداخت تسهیلات بلاعوض به متقاضیان کشت محصول زعفران را ازجمله اقدام اساسی دانست که برای مدیریت مصرف آب انجام ‌شد.
**برداشت‌ بی‌رویه آب در حوزه شمال فارس
امام‌جمعه ابرکوه نیز یکشنبه هفته جاری به ایرنا گفته بود: منابع آبی شهرستان عمدتاً از مناطق بالادست خصوصاً شمال استان فارس تغذیه می‌شود که به دلیل برداشت‌های بی‌رویه در این حوزه این چالش سبب تضییع حقوق کشاورزان منطقه شد .
حجت‌الاسلام سید ابراهیم حسینی افزود: باید در برداشت آب در مناطق بالادست ابرکوه که حق کشاورزان حوزه شمال فارس و نیز ابرکوه است، مدیریت شود.
رئیس شورای فرهنگ عمومی ابرکوه ادامه داد: مردم به‌ویژه کشاورزان برای صرفه‌جویی و تغییر الگوی آبیاری سنتی به آبیاری نوین و با استفاده از کمک‌های رایگان دولت برای تجهیز اراضی به سیستم آبیاری نوین تلاش کنند.
35 درصد اشتغال مردم ابرکوه وابسته به فعالیت‌های کشاورزی ، دامداری و دام‌پروری است و هفت هزار و 500 خانوار از این طریق امرارمعاش می‌کنند.
سطح زیر کشت محصول زراعی و باغی ابرکوه 15 هزار هکتار است که سالانه علاوه بر 190 هزار تن محصول کشاورزی و نیز انواع فراورده‌های دامی در این شهرستان تولید می‌شود .
مرکز شهرستان 53 هزارنفری ابرکوه در 140 کیلومتری جنوب غربی شهر یزد قرار دارد.
7540/ 2047/