چاپ

عزاداران حسيني در روستاهاي دهستان سبزدشت بافق، دو روز مانده به تاسوعا براي جمع‌آوري نذورات مردم علم گرداني مي‌کنند، ابتدا جمعيتي متشکل از زن و مرد و کودک، مقابل حسينيه محل جمع مي‌شوند و سپس يکي از مردان عزادار، علم را که در جاي ثابتي وسط حسينيه قرار دارد، از زمين بلند مي‌کند و با نوحه سرايي يک مرد مسن، جمعيت به حرکت در مي‌آيد.

نوحه سرا، پشت علم قرا مي‌گيرد و اشعاري مانند «کربلا يا کربلا يا کربلا کربلا قربانگه عبد خدا» و ديگر نوحه‌هاي قديمي را با سوز و گداز عاشورايي مي‌خواند و جمعيت همان اشعار را تکرار مي‌کند و به درب منزل اهالي روستا مي‌روند و نذورات مردم را براي پخت آش حسين (ع) در روز تاسوعا جمع‌آوري مي‌کنند.

در بين جمعيت، چند جوان نيز فرقون به دست حضور دارند که حبوبات و لاشه گوسفنداني که جلوي علم ذبح مي‌شوند را حمل کرده و به محل آشپزخانه مسجد انتقال مي‌دهند.

مردم چون زمان علم‌ گرداني را مي‌دانند، از روزهاي قبل، نذورات خود را آماده کرده تا دسته علم گردان معطل نشود و بتواند تا ظهر آن روز به همه خانه‌ها مراجعه کرده و نذورات عاشقان ابا عبدالله الحسين (ع) را جمع‌آوري کند.

در شهر بافق هر هيئت، علم خاص خود را دارد که بر روي آن اشعاري از واقعه کربلا نوشته يا ترسيم شده است و علاوه بر آن، نام هئيت هر محله هم درج شده که حکم همان نشان را دارد و علم در بافق تنها هنگام راه افتادن دستجات عزاداري در خيابان‌هاي منتهي به امامزاده عبدالله (ع)، پيشاپيش هيئت به حرکت در مي‌آيد.

عَلَم چيست؟

علم نشان مخصوص از يک تيرک با سازه چوبي است که بلندي آن در شهر بافق 6 تا 10 متر و در روستاها، چهار متر است، بر سر آن نشان فلزي به شکل پنجه دست يا ماهيچه هلالي شکل کار گذاشته‌اند.

برخي علم‌ها دو پرده و بعضي چند پرده دارند و در فاصله‌هاي معين، دو يا سه حلقه فلزي نصب کرده‌اند و روي هر يک از حلقه‌ها، پارچه‌هايي به درازاي دو متر همچون پرده يا طاقه پَهن شده، آويخته‌اند.

از علم‌ها معمولا پارچه‌هايي از جنس و رنگ ديگر نيز آويخته مي‌شوند.

علم را نمادي از علم حضرت ابوالفضل العباس (ع)، علمدار کربلا، پنجه يا انگشتان باز دست را نشان پنج تن آل عبا، همچنين مظهر دست بريده حضرت عباس و ماهيچه را مظهر رخسار قمر بني‌هاشم مي‌دانند که نماد قداست و قدرت است.

‌‌تامين مخارج ايام دهه اول محرم در روستاها

هنوز چند روزي به فرا رسيدن ماه محرم الحرام مانده که اعضاي هيئت امناي مساجد روستايي جلسه‌اي تشکيل مي‌دهند و ضمن بررسي مشکلات سال‌هاي قبل و ارائه راهکارهاي مناسب برگزاري بهتر آيين عزاداريِ محرم پيش رو، روي پاکت‌هايي خالي اسم سرپرست خانوار را مي‌نويسند و به منزل آنها ارسال مي‌کنند تا هر کس هر مقدار نيت کرده، درون پاکت قرار داده و به هيئت امنا بازگرداند.

آنهايي که که در دسترس نيستند و در شهرهاي دور سکونت دارند، هنگام شرکت در مراسم روز عاشوراي روستاي خود، وجه مورد نظر را پرداخت مي‌کنند، برخي نيز نذر دارند که هزينه يک وعده غذا را در در روز تاسوعا و يا عاشورا پرداخت کنند و عده‌اي هم در نيت خود مقداري برنج، گوشت يا مرغ، براي اطعام عزاداران حسيني دارند که به هيئت امنا تحويل مي‌دهند.

مخارج ماه محرم در برخي از روستاها از قبيل بساب، خوسف و بشکان، از شب اول محرم با دادن شام، نهار و صبحانه شروع مي‌شود و تا شام غريبان امام حسين (ع) ادامه دارد.

عزاداري روز عاشورا در روستاهاي اين دهستان از صبح با جوش دوره آغاز مي‌شود و با سينه‌زني، زنجيرزني و روضه خواني ادامه مي‌يابد و نزديک ظهر، دسته‌هاي عزاداري به احترام شهيدان به درب خانه خانواده آنها مي‌روند و در آنجا پس از سينه زني و زنجير زني، ياد و خاطره شهيد را گرامي مي‌دارند.

آنگاه به مزار شهيدان و گورستان محل رفته و براي گلگون کفن‌هاي دوران دفاع مقدس، مراسم عزاداري ويژه و براي درگذشتگان فاتحه قرائت مي‌کنند.

اجراي آئين تعزيه و مرثيه سرايي همزمان در سوگ شهادت سيد و سالار شهيدان و اقامه نماز جماعت، ظهر عاشورا در جوار قبر شهدا و عزاداري شب شام غريبان، پايان بخش سوگواري و عزاداري مردم در دهه نخست ماه محرم در اين روستاهاست.

آيين عزاداري در روستاها به ويژه روستاهاي بافق، با سبک‌هاي قديمي، هنوز پررنگ‌تر است.

گرچه بسياري از آيين نظير سينه‌زني و روضه خواني در سراسر کشور به يک شيوه و به يک گونه است اما نحوه برگزاري مراسم، طبخ نذري، جمع‌آوري نذورات مردمي و ... در هر منطقه با آييني خاص انجام مي‌شود و حتي در يک شهرستان، آداب يک روستا با روستاي ديگر متفاوت است.

هدف اصلي از همه اين مراسم‌ها، زنده نگه داشتن قيام امام حسين (ع) و اهداف اين قيام بزرگ و تاريخي است و اميد است با برگزاري اين مراسم‌ها به دور از بدعت‌ها، معرفت واقعي نسبت امام حسين (ع) و قيام بزرگ ايشان حاصل شود.