بافت 700 هکتاري تاريخي يزد، يکي از بزرگترين عرصه‌هاي بافت تاريخي دنياست و وجود اين بافت سبب شده تا يزد را در دنيا به عنوان نخستين شهر خشتي جهان بشناسند.
بافت تاريخي يزد که در کوچه پس کوچه‌هاي آن علاوه بر بناهاي تاريخي و ارزشمند، مدرسه و حمام و بازارچه و کارگاه‌هاي صنايع دستي و ... به چشم مي‌خورد، تا چند سال پيش که هنوز هياهوي زندگي‌هاي مدرن گريبان مردم را نگرفته بود، سرشار از زندگي بود.
توسعه شهرنشيني و افزايش جمعيت و تغيير شيوه‌هاي زندگي از يک سو و کمبود برخي امکانات و تجهيزات در بافت تاريخي از سوي ديگر سبب شد تا بافت تاريخي با آن خانه‌هاي خشتي و زيبا به تدريج خالي از سکنه شود.
اکنون اغلب ساکنان بافت تاريخي يزد اتباع بيگانه و مهاجران غيربومي هستند
اين روزها گرچه بافت تاريخي يزد هنوز ساکناني دارد اما اغلب اين ساکنان ديگر يزدي و بومي نيستند بلکه يا از اتباع بيگانه و يا مهاجران غيربومي از استان‌هايي نظير کرمان و سيستان و بلوچستان هستند.
حتي پيرزنان و پيرمردان نيز به تدريج از خانه‌هاي قديمي خود مهاجرت مي‌کنند و به قسمت‌هاي ديگر شهر مي‌روند زيرا معتقدند زندگي کردن تنها در خانه‌هاي بزرگ و قديمي براي آنها مشکل است.
بي‌بي فاطمه زارع، يکي از اهالي بافت تاريخي يزد در اين زمينه گفت: خانه‌اي که در بافت تاريخي دارم، 600 متر وسعت دارد که بيش از 350 متر آن حياط و باغچه است.
وي افزود: روزگاري با سه دختر و چهار پسرم در اين خانه زندگي مي‌کرديم و اين خانه تا هفت هشت سال پيش، سرپا و زيبا بود و اهالي خانه از کنار يکديگر بودن لذت مي‌بردند اما به تدريج که بچه‌ها ازدواج کردند و هر کدام به سر زندگي خود رفتند، من در اين خانه تنها شدم و ديگر از عهده ساماندهي اين خانه بزرگ بر نمي‌آيم.
زارع عنوان کرد: تميز کردن حياط خانه و اتاق‌هاي آن از عهده من خارج است ضمن اينکه ساختمان نيز قديمي است و نياز به مرمت دارد و بودجه کافي براي سر و سامان دادن به آن ندارم.
امنيت و نظافت در کوچه‌هاي بافت تاريخي وجود ندارد
وي بيان کرد: در داخل کوچه و محله نيز وضعيت مناسب نيست، کوچه‌ها کثيف است، زباله‌ها انباشته مي‌شود و به تازگي نيز همسايگاني پيدا کرده‌ايم که همجواري با آنها برايم دشوار شده است زيرا اصلا فرهنگي متفاوت دارند.
زارع عنوان کرد: روزگاري همه در اين محله بومي بودند و همه يکديگر را مي‌شناختيم اما همسايگان فعلي هيچکدام يزدي نيستند و تعدادي از خانه‌هاي اين کوچه نيز تخليه شده و به پاتوق معتادان تبديل شده است.
وي تاکيد کرد: در اين محله ديگر احساس امنيت نمي‌کنم و هيچ خبري از پليس يا پاسگاه نيز در محله نيست به همين دليل ناچارم خانه‌اي که سرشار از خاطرات قديمي است، به قيمتي بسيار اندک بفروشم و خانه‌اي کوچک در محلي با امنيت و امکانات بيشتر بخرم و در آن ساکن شوم.
اين سخنان مشکلات اغلب معدود ساکنان بومي است که اکنون در بافت تاريخي يزد ساکن هستند.
اغلب آنها از نبود امکانات شهري، رفاهي، امنيتي و ... گلايه دارند و معتقدند اين امکانات به بهانه‌هاي مختلف از بافت تاريخي دريغ شده است.
فرصت‌ها دريغ شود، هجرت از بافت طبيعي است
حتي برخي مسئولان نيز معتقدند فرصت زندگي از بافت تاريخي يزد دريغ شده و وقتي امکانات و فرصت‌هايي که خارج از بافت تاريخي وجود دارد، در داخل بافت نباشد، طبيعي است که ساکنان از آنجا هجرت مي‌کنند.
واقعيت آن است که بافت تاريخي تا زماني که ساکناني داشت، سالم و پابرجا بود اما از زماني که ساکنان آن خانه‌ها را خالي کرده‌اند، خانه‌هاي خالي يا مخروبه شده‌اند و به مکاني براي انباشت زباله تبديل شده‌اند يا به اتباع بيگانه و مهاجران غيربومي واگذار شده‌اند که اين امر نيز مشکلات خاص خود را به دنبال دارد.
اين شرايط سبب شده تا بافت تاريخي يزد کم‌کم پويايي و نشاط خود را از دست بدهد و ميراث فرهنگي هم که بودجه کافي براي مرمت همه خانه‌هاي اين بافت را ندارد، آن را به حال خود رها کند.
در حال حاضر دو سه کوچه و خيابان از بافت تاريخي هر سال مرمت شده و مورد رسيدگي قرار مي‌گيرد که اين کوچه‌ها محل عبور گردشگران داخلي و خارجي هستند اما بقيه بافت به حال خود رها شده است.
تخليه خانه‌هاي بافت تاريخي نتيجه‌اي جز آوار شدن خانه‌ها ندارد
تخليه خانه‌هاي بافت تاريخي به طور قطع نتيجه‌اي جز آوار شدن خانه‌ها يکي پس از ديگري ندارد و اين امر بافت تاريخي يزد را به تدريج به سمت نابودي هدايت مي‌کند.
در حالي که بافت تاريخي يک فرصت بزرگ براي جذب گردشگر و توسعه صنعت توريسم است، به تدريج اين فرصت به يک تهديد تبديل مي‌شود.
البته معاون عمراني استاندار يزد نيز معتقد است که بافت تاريخي يک فرصت است و نگاه تهديدگونه به آن خطرناک است و به سود اين بافت نخواهد بود.
همه فرصت‌هايي که خارج از بافت تاريخي در اختيار مردم قرار مي‌گيرد بايد به بافت هم بيايد
سيد محمدرضا سيد حسيني عنوان کرد: همه فرصت‌هايي که خارج از بافت تاريخي در اختيار شهروندان قرار مي‌گيرد، بايد در بافت تاريخي نيز به مردم ارائه شود.
وي افزود: جمع‌آوري زباله، نظافت شهري، ايجاد پاسگاه، تامين امنيت، امکانات رفاهي نظير آب و برق و گاز و تلفن و اينترنت و ...، پارکينگ، وسايل حمل و نقل عمومي، ساماندهي چهره و منظر بافت و .... همه از مواردي است که مردم در بافت تاريخي نيز بايد از آن بهره‌مند باشند تا شوق زندگي در اين بافت براي آنها ايجاد شود.
سيدحسيني عنوان کرد: شرايط زندگي تغيير کرده و اگر حداقل‌هاي زيبايي بصري در بافت تاريخي يزد فراهم نباشد، جوانان شوقي به زندگي در اين بافت ندارند و به سرعت آن را تخليه مي‌کنند کما اينکه اين اتفاق ظرف چند سال گذشته اتفاق افتاده است و اين تهديدي براي بافت تاريخي است.
لزوم حفظ جمعيت در بافت تاريخي با ارائه خدمات مناسب
اينکه از سرمايه‌گذاران مختلف براي سرمايه‌گذاري در بافت تاريخي دعوت مي‌شود، کاري بسيار ارزشمند است اما مگر ظرفيت بافت تاريخي، ايجاد چند هتل و زورخانه و چايخانه و واحد تجاري و کارگاه صنايع دستي است؟
آنچه حائز اهميت است، نگاه داشتن جمعيت در اين بافت است و اين امر نيز تنها در سايه ايجاد فرصت و ارائه خدمات به بافت و ايجاد منظري زيبا در آن امکان پذير است در غير اين صورت بافت تاريخي يزد ديگر پويايي و نشاط گذشته را نخواهد داشت و دير نمي‌پايد که به جاي بوي زندگي از خانه‌هاي قديمي، بوي تعفن زباله به مشام مي‌رسد.