چاپ

خبر یزد - یزد ـ از سال 2011 در ماه مارس روزی به عنوان روز جهانی آینده نامگذاری شده و این روز نمادی برای توجه به آینده و تاکید بر اهمیت آینده‌پژوهی در ساختن آینده مطلوب است.

از سال 2011 میلادی، اول مارس برابر به عنوان «روز جهانی آینده» نام‌گذاری شده و مراسم بزرگداشت این روز در کشورهای مختلف برگزار می‌شود و گرامیداشت این روز، نمادی برای توجه به آینده و تأکید بر اهمیت آینده‌پژوهی در ساختن آینده مطلوب هر کشوری است.
آینده پژوهی در ساده‌ترین و کامل‌ترین توصیف، کوششی نظام‌مند برای مطالعه آینده است. آینده‌پژوهی به این پرسش‌ها جواب می‌دهد که کدام آینده‌ها امکان وقوع دارند؟ کدام آینده‌های ممکن از احتمال وقوع بیشتری برخوردارند و از میان آینده‌های محتمل کدام‌یک برای ما مطلوب است و بالاخره کدام آینده مطلوب‌تر را می‌توان به شیوه هوشمندانه معماری کرد؟
آینده پژوهی دانشی فرا رشته‌ای و نوپدید است که در مفهوم جدید خود عمری 50 ساله دارد و اینک با کمک روش‌های علمی به‌تدریج مشروعیت خود را به عنوان یک رشته دانشگاهی و حرفه‌ای کسب می‌کند.
در سال‌های اخیر اندیشمندان و محققان با تشکیل انجمن‌ها و ایجاد رشته‌های مرتبط به فراگیر کردن این رشته در جهان کمک کرده‌اند و آینده پژوهی را به مجالی تازه برای اندیشیدن و پاسخ به سوالات مبدل ساخته‌اند.
ورود آینده‌پژوهی و تفکر آینده‌نگر به ایران با چالش‌هایی مواجه بوده است؛ با این وجود و به ویژه در سال‌های اخیر، علاقمندان این حوزه در جهت افزایش دانش و مهارت‌های خود تلاش قابل توجهی کرده‌اند.
بخش مهمی از توجه روزافزون به دانش آینده پژوهی در کشورمان به واسطه تقاضا برای پاسخگویی به مشکلات و بحران‌هاست و اینکه می‌خواهیم بدانیم واقعیت‌های سیاسی، اجتماعی و اقتصادی، جامعه را به کجا می‌برد؟ بنابراین هرچه دامنه دگرگونی‌ها و ناپایداری‌ها بیشتر می‌شود، توجه به آینده نیز افزایش می‌یابد، چراکه کشف پیش‌دستانه و زودهنگام علائم تغییر و نیروهای پیشرانی که در کار ساخت آینده هستند ما را برای مواجهه با آنها آماده‌تر می‌کند.
آینده پژوهی دانشی راهبردی است که به‌رغم اینکه در کشور مورد اقبال قرار گرفته در استان یزد با توجه زیادی مواجه نشده است. طی سال‌های اخیر برخی نشست‌های آموزشی با موضوع شناخت مبانی و روش‌های آینده پژوهی برگزار شده است اما نکته مهم اینجاست که هنوز مدیران و تصمیم‌گیران، آینده پژوهی و استفاده از آن را به‌طور جدی در برنامه‌های خود قرار نداده‌اند و این در حالی است که استفاده از برخی اصطلاحات آینده پژوهی در سخنرانی‌ها و ادبیات خبری رایج شده، لیکن هنوز گرایش به فراگیری و کاربست آینده پژوهی در سازمان‌ها و مجامع استان قوت نگرفته و نهاد سازی نشده است.
به‌رغم آنکه به‌تدریج شاهد حضور برخی فارغ التحصیلان آینده پژوهی در دانشگاه‌ها یا مراکز اجرایی استان هستیم، اما فقدان این رشته دانشگاهی در دانشگاه‌های استان از نقص‌های جدی در این بخش محسوب می‌شود.
فقدان شکل‌گیری انجمن‌های تخصصی یا اندیشکده‌های مرتبط نیز از چالش‌های این حوزه است و در پژوهش‌های کاربردی نیز استفاده از روش‌های آینده پژوهی هنوز جای خود را باز نکرده است؛ بخشی از این موضوع به واسطه آشنایی ناکافی با موضوع آینده پژوهی و بخشی نیز به‌دلیل تردیدهای علمی در نتایج و دستاوردهای استفاده از این روش محسوب می‌شود.
به هر حال روز جهانی آینده فرصتی است تا با گسترش و ترویج فرهنگ آینده اندیشی و آینده پژوهی، نگاه محققان و برنامه ریزان و حتی عموم مردم را به رویدادها تغییر دهیم چراکه در این مسیر ناهموار سوارکار باید زودتر از اسب فکر کند، وگرنه اسب او را به جایی خواهد برد که خود می‌خواهد.
*عضو انجمن آینده‌نگری ایران