بزرگنمايي:

يزدانلاين- افزايش دما تا 48 درجه ، وزش بادهاي شديد همراه با گرد و خاک و اعلام نام يزد بعنوان کم بارش ترين استان ايران به گونه اي بود که ماه مبارک رمضان با آن روزهاي بلند و گرماي شديد، طاقت مردمان کوير را طاق کرده بود.
بهار امسال هم با وجود کم آبي و گرماي کم سابقه، گذشت و کولرهاي منازل در آخرين روز هاي فصل بهار روي دور تند قرار گرفت تا شايد مرحمي بر تازيانه گرما باشد.
هشدارهاي مسئولان وزارت نيرو مبني بر کاهش شديد بارش ها در استان يزد و کسب رتبه نخست کشوري در اين بخش و تاکيد استاندار و مسئولان استان بر لزوم اجراي طرح تعادل بخشي منابع زيرزميني و آبي و ضرورت صرفه جويي، با ورود به تابستان وارد مرحله تازه اي شد.
در حالي که استاندارد مصرف اب براي هر نفر 375 ليتر است، مصرف اين مايع حياتي در استان يزد دو برابر اين رقم است.
قائم مقام وزير نيرو درباره وضعيت منابع آبي موجود و تغييرات آن به خبرنگار ايرنا گفت: در آمار 48 ساله اي که از منابع آبي کشور وجود دارد، حدود 48 سال پيش منابع آبي کشور حدود 130 ميليارد متر مکعب بود؛ در نتيجه تغييرات اقليمي در حدود 10 سال گذشته، اين دخل آبي به حدود 116 ميليارد متر مکعب و در 6 سال گذشته اين رقم به حدود 100 ميليارد متر مکعب رسيد.
ستار محمودي درباره برنامه ها و اقدامات دولت براي تامين پايدار آب شرب اظهار کرد: براي تامين آب شرب شهرها و روستاها، از آذرماه پارسال تاکنون 350 حلقه چاه در سراسر کشور حفر شده که با حفر اين چاه ها، بحران کم آبي شهرهاي بزرگ مرتفع شده است.
وي افزود: در سال 1393 ، 12 کلانشهر کشور از نظر تامين آب شرب در شرايط بحراني قرار داشت، در سال 1394 اين تعداد به هفت کلانشهر و پارسال به سه کلانشهر رسيد و امسال هيچ يک از کلانشهرها از نظر تامين آب در شرايط بحراني قرار ندارد.
وي اضافه کرد: پارسال 570 شهر با تنش آب شرب مواجه بود که اين تعداد امسال به 300 شهر کاهش پيدا کرده است.
به تازگي هم اعلام شده که 6 کلانشهر اصفهان، بوشهر، بندرعباس، شيراز، کرمان، مشهد به همراه 289 شهر کشور در معرض تنش آبي قرار دارند که در ميان آنها نامي از يزد برده نشده است.
با اين حال بخشي از اين شهرهاي پرتنش در اين بخش بر اساس تعريف آن شهرهاي استان يزد است.
«شهرِ داراي تنش آبي» به شهري گفته مي شود که شرايط آبي آن نسبت به سال قبل بدتر نشده است؛ منابع و مصارف در اين شهرها سر به سر است و اگر مشترکان در اين شهرها آب را با شيوه هاي درست و به صورت متعادل مصرف کنند، نيازي به جيره بندي و نوبت دهي آب نخواهد بود.
در استان نيز معاون عمراني استانداري يزد در کنار توصيه به مردم درصرفه جويي گفت: شهروندان براي جلوگيري از افت فشار آب در مصرف صرفه جويي کنند.
سيدمحمدرضا سيدحسيني به مجموعه هاي دولتي نيز هشدار داده و تاکيد کرده ادارات دولتي و شهرداري ها اجازه آبياري فضاي سبز خود در طول روز را ندارند و شهروندان، ادارات متخلف را سريعا به آبفاي يزد با تلفن سه رقمي 122معرفي کنند.
از سوي ديگر اعلام شده که با توجه به افزايش شديد مصرف آب توسط مردم که ناشي از به شدت گرماي هواست در اين استان در روزهاي آينده با افت فشار آب مواجه مي شويم اتفاقي که در موقع تهيه گزارش قابل لمس بود به گونه اي که آب به طبقات بالايي نمي رسيد و کولرها به سختي آبرساني مي شد.
در خصوص وضعيت آب استان نماينده ولي فقيه در استان يزد در ديدار مديران صنعت آب منطقه‌اي، آب و فاضلاب شهري و آب و فاضلاب روستايي يزد سختي هاي تامين آب و دقت در مديريت مصرف يزدي ها را الگويي براي کشور عنوان کرد و بر لزوم ارائه برنامه عملي مناسب براي مديريت مصرف آب تاکيد کرد.
آيت الله محمدرضا ناصري يزدي درباره وضعيت آب کشاورزي نيز اظهار کرد: زمينه‌سازي براي جذب نزولات و بارندگي‌ها، تبديل آب‌هاي نامناسب به آب‌هاي قابل مصرف در کشاورزي و صنعت و تامين منابع جديد آب از جمله رويکردهايي است که بايد حتما به آن توجه شود.
وي با بيان لزوم پيگيري وضعيت انتقال آب از ساير مناطق به يزد افزود: براي اينکه مشکلات آب استان يزد برطرف شود بايد هم خط اول و هم خط دوم براي آب‌رساني به نقاط مختلف استان يزد انجام شود.
** کشاورزي استان يزد 70 درصد آب و کشاورزي کشور 92 درصد آب را مي بلعد
در اين ميان چند عامل را به عنوان متهمان تشديد بحران کم آبي و خشکسالي هاي2 دهه اخير معرفي مي کنند که عواملي همچون افزايش جمعيت،‌ رعايت نکردن مديريت مصرف، حفر چاه هاي مجاز و غيرمجاز، توسعه کشاورزي و مصرف بالاي آب در اين بخش و بخش صنعت بخشي از آنهاست.
در مجموع 17عامل اصلي از سوي صاحب نظران و استادان دانشگاه مشکلات حوزه آب و ورشکستگي آبي اعلام شده که شامل افزايش سريع جميعت، مهاجرت و گسترش شهرنشيني ، زيرساخت هاي ناکافي براي توزيع آب ، افت کيفيت آب ، کشاورزي ناکارآ، روياي خودکفايي غذايي ، افزايش تقاضاي آب، آب و انرژي ارزان ، سدسازي بي رويه، چاههاي عميق ، خشکسالي ، سيل ، تغيير اقليم ، عطش توسعه و «مأموريت هيدروليکي (آبي)» ناتمام ، تحريم ها و عدم ثبات اقتصادي ، ساختار نا مناسب حکمراني آب و سطح پايين هوشياري محيط زيستي است.
به گفته معاون آب و خاک وزير جهاد کشاورزي ، در بحث مصرف آب اين بخش، کشاورزي در مظان اتهام است که حدود 90 درصد آب کشور را مصرف مي کند در حالي که فقط 60 تا 65 درصد منابع آب کشور در بخش کشاورزي مصرف مي شود.
عليمراد اکبري گفت: 92 درصد آب مصرفي کشور در بخش کشاورزي، 6 درصد در بخش شرب و 2 درصد در بخش صنعت مصرف مي شود.
در استان يزد ميزان مصرف آب در بخش کشاورزي به گفته مديرعامل آب منطقه اي استان 70 درصد است .
محمدمهدي جواديان زاده در اين خصوص گفت: در بحث مديريت تقاضاي آب با توجه به مصرف 70 درصد از منابع آب زيرزميني در بخش کشاورزي، منطقي و معقول کردن مصرف آب نيز بسيار اهميت دارد از اين رو سعي شده از صنايع پاک ، کم‌آبخواه و داراي ارزش افزوده بالاتر براي تامين آب بيشتر حمايت شود.
وي با بيان اينکه يزد کم بارش ترين استان کشور است افزود: ميزان بارندگي دراين استان طي 20 سال گذشته 11 درصد و در شهر يزد در سال گذشته 48.5 درصد کاهش نشان مي دهد.
مديرعامل آب منطقه اي يزد تصريح کرد : بر اساس آمارهاي اين شرکت ، متوسط بارندگي استان 60 ميلي‌متر بوده و با وجود افزايش بارندگي ها در سال گذشته و رسيدن به 76ميليمتر ولي در مقايسه با ميانگين بلندمدت 30 ساله کاهش 17 درصدي داشته است.
** کاهش 48 درصدي بارش ها در شهرستان يزد / برداشت 2 برابري برخي چاه ها از منابع
جواديان زاده ادامه داد: با وجود افزايش بارش هاي سال جاري آبي در استان در شهر يزد در سال آبي کنوني 33 ميلي‌متر بارندگي روي داده که کاهش 48.5 درصدي را در مقايسه با دوره بلندمدت نشان مي دهد.
کاهش آب سفره هاي زيرزميني يکي از مهمترين پيامدهاي کم آبي و خشکسالي در کوير است که استان هايي همچون يزد ، اصفهان ، سيستان و بلوچستان و کرمان به شدت با آن درگير هستند.
در کنار اين امر برداشت هاي بي رويه از اين سفره ها مشکلات را دو چندان کرده که در اين خصوص مديرعامل آب منطقه اي يزد ، آب تجدد شونده منابع آب زيرزميني استان را 827 ميليون مترمکعب اعلام و اضافه کرد: کسري مخزن 251 ميليون مترمکعبي در استان، هرساله موجب افت 50 سانتي‌متري سطح آب‌هاي زيرزميني يزد مي‌شود.
وي يادآور شد: 6 هزار و 733 منبع آب وجود دارد و از محل آنها يک هزار و 78 ميليون مترمکعب استحصال مي‌شود که از اين مقدار 833 ميليون مترمکعب از چاه‌ها، 163 ميليون مترمکعب از قنوات، 32 ميليون مترمکعب از چشمه‌ها تامين مي‌شود.
اين مسئول با تاکيد بر لزوم هوشمندسازي به منظور کاهش مصرف آب در اين بخش نيز گفت: برخي از چاه هاي کشاورزي تا 2 برابر سهميه و پروانه دريافتي برداشت آب دارند به گونه اي که در زمستان هم که آبياري بايد کم انجام شود برداشت آنها زيادتر از بقيه است و نصب کنتور هوشمند مي تواند از اين مسائل جلوگيري کند.
وي افزود: در اجراي طرح خاموشي چاه هاي کشاورزي در زمستان سال گذشته با همکاري کشاورزان 42ميليون مترمکعب صرفه جويي در برداشت انجام شد که اين امر در بلندمدت در تعادل بخشي ميزان افت مخازن زيرزميني موثر است.
وي در عين حال درباره برخورد با متخلفان و پلمپ چاههاي غيرمجاز تصريح کرد: برابر ماده 45 قانون موظف به برخورد با چاه هاي غيرمجاز هستيم که در اين خصوص 16 اکيپ بازرسي در استان فعال است و مماشاتي با فرد و ارگان خاص وجود ندارد با اين حال در ورود به باغ ويلا ها و پلمپ چاه غيرمجاز نياز به شاکي خصوصي و مجوز دستگاه قضايي داريم.
مديرعامل آب منطقه اي يزد از عوارض برداشت هاي بي رويه از منابع آبي را نشست زمين در برخي مناطق استان اعلام کرد و در تشريح آن گفت: به دليل برداشت هاي زياد و خالي شدن مخازن زيرزميني سالي 50سانتي متر افت آبهاي زيرزمين اتفاق مي افتد .
جواديان زاده تصريح کرد: اين امر موجب از بين رفتن ذخاير ظرفيت آبخوان ها و فشرده خاک ها در زيرزمين مي شود و بعد از بارندگي ها زمين قادر به ذخيره آب نيست و در نتيجه بارندگي ها هر چقدر هم زياد شود هدرمي رود.
** کاهش شديد آب استحصالي منابع آبي استان يزد
مديرعامل شرکت آب و فاضلاب استان يزد هم درباره وضعيت استفاده از منابع آب استان گفت: آب استحصالي از منابع آب شيرين استان در سال 1387 معادل سه هزار و 166 ليتر در ثانيه بوده که اين رقم در سال 1395 به دو هزار و 631 ليتر در ثانيه کاهش يافته که زنگ خطري براي منابع آب شيرين استان است
علي اسلامي افزود: با توجه به کاهش شديد منابع آبي در شهرستان هاي استان ، آب انتقالي از سررشته هاي زاگرس که پيشتر تنها به يزد ، اردکان و ميبد انتقال داده ميشد به هفت شهرستان ديگر نيز وصل شده است.
وي ادامه داد: بارش ها در اين استان تنها در يکي دو سال از 15 سال گذشته به بارندگي 70 تا 80 درصدي نرم معمول خود نزديک شده ولي جبران سال هاي قبل را نکرده است.
** مصرف 2 برابري آب استان در تابستان به نسبت زمستان
وي در عين حال با بيان اينکه يزد از استان هاي شاخص در صرفه جويي است ، افزود: مردم اين استان به وي‍ژه شهروندان يزدي در مصرف آب بيشترين صرفه‌جويي لازم را اعمال کرده‌اند و اگر در فصل گرم سال سرانه مصرف به 50 ميليون مترمکعب مي‌رسد، قريب 20 ميلين مترمکعب آن در کولرهاي آبي صرف مي‌شود که در گرماي بالاي 40 درجه استان طبيعي است.
وي بيشترين زمان مصرف آب در استان را در تيرماه با 11.5 ميليون مترمکعب اعلام کرد و افزود: در دي ماه اين مصرف به 6 ميليون مترمکعب کاهش مي يابد ضمن آنکه در ماههاي گرم سال 45 درصد آب مصرفي استان و در ماههاي سرد سال 70 تا 80 درصد آب مصرفي از آب انتقالي و مابقي از منابع زيرزميني استان تامين مي شود.
** آبرساني با تانکر در 295 روستاي استان / 180 منبع آبي روستاها در حال خشک شدن
بيشترين کم آبي و خشکسالي در اين استان کويري متوجه روستاييان و کشاورزان بويژه درمناطق ييلاقي همچون شهرستان تفت است به گونه اي که
مديرعامل شرکت آب وفاضلاب روستايي استان يزد در اين خصوص گفت: 85.08 درصد جمعيت روستايي استان زير پوشش اين شرکت هستند و تعداد 404 منبع آبي، تامين کننده آب اين روستاهاست که از اين تعداد نزديک به 100 منبع خشک و80 منبع در آستانه خشکي قرار دارند.
محمد فاتحي با بيان اينکه بيش از 226 هزار نفر جمعيت در 333 روستاي استان از نعمت آب شرب سالم و بهداشتي برخوردارند ، افزود: به بيش از 81 هزار نفر از جمعيت روستايي استان در 295 آبادي و روستا با 455 تانکر ثابت و 16 تانکر سيار به صورت سيار آبرساني مي شود.
وي تصريح کرد: شهرستان تفت با داشتن 162منبع آبي که 22مورد از آن خشک شده و49مورد ديگر در حال خشک شدن بيشترين سهم را از قبل خشکسالي دارد.
مديرعامل آبفار تاکيد کرد: سفره‌هاي آب زيرزميني استان به دليل بارش‌ هاي کم، بشدت در حال افت است و بارش‌هاي اندک پاييز و زمستان گذشته راهگشا نبوده و مناطق کوهپايه استان بشدت با بحران آب رو به رو هستند.
خشکسالي و کم آبي، طي نزديک به دو دهه، خسارات سنگيني بر منابع اقتصادي مردم استان يزد و بويژه بخش کشاورزي وارد کرده است.
هم اکنون مهمترين نياز حياتي مردم اين خطه، طرح انتقال آب براي مصرف شرب است.