بزرگنمايي:
سازه‌هاي بلندي که دودکش‌هاي بزرگ کوره‌هاي آجرپزي به شمار مي‌روند اين روزها در گوشه و کنار شهر يزد خودنمايي مي‌کنند و کودکان يزد به مضحکه از آنها به عنوان برج ميلاد يزد ياد مي‌کنند.
برج‌هايي که نه تنها زيبايي براي اين شهر به ارمغان نياورده‌اند و نتوانسته‌اند مانند برج ميلاد تهران درآمدهاي کلان داشته باشند، بلکه آسمان آبي کوير، آب و خاک اين شهر را نيز به يغما برده‌اند.
کوره‌هاي آجرپزي يزد گرچه توانسته يزد را به يکي از اصلي‌ترين صادرکنندگان آجر به شهرهاي مختلف کشور تبديل کند اما در ازاي محيط زيست، آب، خاک و ريه‌هايي که از مردم اين شهر گرفته، نتوانسته رهاورد خوبي براي مردم اين استان به دنبال داشته باشد و سود نه چندان چشمگير اين کوره‌ها عايد افرادي محدود از صنف فخاران مي‌شود.
سالانه مقادير زيادي از خاک يزد در کوره‌ها تبديل به آجر مي‌شود و کاميون کاميون از يزد به سمت شهرهاي ديگر از جمله تهران روانه مي‌شود.
لاستيک‌هاي فرسوده، سوخت‌هايي که در کوره‌هاي آجرپزي استفاده مي‌شوند
پس از آنکه سوخت‌هاي فسيلي نتوانست براي کوره‌ها مقرون به صرفه باشد، کک و حتي لاستيک‌هاي فرسوده در برخي موارد جايگزين سوخت‌هاي اصلي اين کوره‌ها شده و اين امر سبب شده مردم ناچار به استشمام بوي نامطبوع در اطراف خانه‌هاي خود باشند.
اين مشکل براي مردمي که در حاشيه شهر و در جوار خلدبرين زندگي مي‌کنند همچنين اهالي منطقه وسيع بلوار دهه فجر، خيابان خرمشهر، بلوار مدرس، اکرم آباد، محمدآباد و ... ملموس‌تر است و حال که تابستان اندک اندک از راه رسيده و پنجره‌هاي خانه‌ها گشوده شده است، اين بوي بد، مهمان ناخوانده خانه‌هاي مردم اين مناطق شده است.
جالب اينجاست که يکي از دودکش‌هاي اين کوره‌ها، گرچه به ظاهر فعال نيست اما مدت‌هاست که در ميانه بلوار مدرس به عنوان يکي از بلوارهاي اصلي شهر واقع شده و آنها که تاکنون از نزديک کوره خانه‌ها و دودکش‌هاي عظيم آنها را نديده‌اند، به ويژه مسافران و گردشگران، همواره اين سئوال برايشان مطرح است که اين بنا در ميانه بلوار شهر چيست؟
يکي از اهالي و همسايگان اين دودکش بزرگ در بلوار مدرس گفت: چند سال پيش وقتي بلوار مدرس در حال ساماندهي بود، قرار بود اين دودکش تخريب شود اما آجرهاي آن به قدري محکم روي هم قرار گرفته‌اند که تخريب آن ميسر نشد.
کوره‌ها حتي به لحاظ ايجاد اشتغال هم نتوانسته‌اند براي مردم شهر مفيد باشند
اين کوره‌ها حتي به لحاظ ايجاد اشتغال هم نتوانسته‌اند چندان براي مردم يزد مفيد واقع شوند زيرا بيش از 95 درصد افرادي که در اين کوره‌ها کار مي‌کنند، اتباع بيگانه به ويژه افاغنه هستند و حضور آنها در يزد به دليل کار در کوره‌ها نيز براي مردم مشکل‌ساز شده است.
از مدت‌ها پيش، زماني که اعتراض مردم به فعاليت اين کوره‌ها بالا گرفت و مسئولان نيز متوجه حجم آلايندگي بالاي آنها و مصرف زياد آب از سوي اين کوره‌ها شدند، تصميم‌هايي گرفته شد و جلسات متعددي نيز برگزار شد اما متاسفانه تاکنون اين تصميم‌ها عملي نشده است.
انتقال کوره‌ها؛ تصميمي که هنوز عملي نشده است
انتقال کوره‌ها به فضايي خارج از شهر مهم‌ترين تصميمي بود که فرمانداري يزد در چند دوره براي کوره‌ها گرفت اما به دلايلي انتقال آنها هنوز انجام نشده است.
حتي فرماندار سابق يزد در مورد کوره‌هاي آجرپزي گفته بود؛ اکنون شرايطي به دليل فراهم نشدن سوخت واحدها فراهم شده که ديگر فعاليت کوره‌ها براي صاحبان آنها مقرون به صرفه نيست اما متاسفانه صاحبان کوره‌ها با جايگزيني غيراصولي سوخت‌هاي غيرمتعارف، همچنان به فعاليت خود ادامه دادند.
جابجايي کوره‌هاي آجرپزي يزد در قالب يک طرح بزرگ که هم به نفع مردم شهر باشد و هم به نفع کوره‌داران، بر عهده موسسه کوثر يزد گذاشته شد اما مسائل و مشکلاتي پيش روي اين موسسه و کوره‌داران قرار گرفت که فعلا انتقال آنها را متوقف کرده است.
کوره‌هاي آجرپزي يزد اکنون 140 ليتر در ثانيه آب مصرف مي‌کنند
مديرعامل موسسه کوثر در اين زمينه اظهار داشت: موسسه کوثر در واقع موسسه‌اي است که براي تامين هزينه‌هاي خط دوم انتقال آب به استان يزد تاسيس شد و همه فعاليت‌هاي اين موسسه يا در راستاي کمک به کاهش مصرف آب يا کسب درآمد از طريق پروژه‌هاي عظيم براي کمک به خط انتقال آب به يزد است.
سيد عليرضا نبوي‌زاده خاطرنشان کرد: در مورد جابجايي کوره‌ها از داخل شهر نيز موسسه کوثر به اين دليل وارد شد که انتقال کوره‌ها و اجراي روش‌هاي نوين براي توليد آجر مي‌توانست تا حد بسيار زيادي از مصرف آب در يزد جلوگيري کند.
وي بيان کرد: در حال حاضر کوره‌هاي آجرپزي 140 ليتر در ثانيه آب مصرف مي‌کنند که اگر شيوه‌هاي توليد، نوين شود، مصرف آب اين کوره‌ها، 25 درصد ميران فعلي خواهد شد و اين براي موسسه کوثر بسيار حائز اهميت است.
صرفه‌جويي در آب مصرفي کوره‌ها، آب دو شهر يزد را تامين مي‌کند
نبوي‌زاده يادآور شد: اگر در مصرف آبي که اکنون کوره‌هاي آجرپزي براي توليد آجر استفاده مي‌کنند، صرفه‌جويي شود، مي‌توان آب دو شهر يزد را تامين کرد.
مديرعامل موسسه کوثر در پاسخ به علت عدم جابه‌جايي اين کوره‌ها و کمک به توليد نوين آجر در يزد عنوان کرد: در روند انتخاب سايت براي انتقال به مشکل بر خورديم و زميني که ابتدا براي انتقال کوره‌ها و تجميع آنها انتخاب شد، دو مرتبه تغيير کرد و اين امر سبب تاخير در اجراي برنامه‌ها شد.
نبوي‌زاده اظهار داشت: در حال حاضر موقعيت زمين براي کوره‌ها تثبيت شده و آب و برق آن نيز قطعي شده و تامين خواهد شد.
کوره‌داران بايد هزينه‌هاي آماده سازي را پرداخت کنند
وي تصريح کرد: موسسه کوثر براي آماده‌سازي فضا هزينه مي‌کند اما کوره‌دارها نيز بايد هزينه‌هاي آماده‌سازي را پرداخت کنند.
نبوي‌زاده عنوان کرد: رقم تعيين شده براي کوره‌دارها، هزينه‌اي است که براي آماده‌سازي فضا و انتقال آب و برق انجام شده و موسسه کوثر اصلا به سود اين سايت فکر نمي‌کند بلکه معتقد است با انتقال کوره‌ها و صرفه‌جويي چشمگير در مصرف آب، هدف موسسه تامين مي‌شود.
وي خاطرنشان کرد: درآمد ما از اين سايت در واقع همان صرفه‌جويي در مصرف آب کوره‌هاي داخل شهر است.
اما کوره‌داران نيز حاضر به اين نقل و انتقالات نيستند زيرا معتقدند هزينه‌هاي واگذاري زمين در سايت فهرج براي آنها بسيار بالاست.
اين عوامل سبب شده تا انتقال کوره‌هاي آلاينده و پرمصرف انرژي و آب، همچنان راکد بماند و شهر باز هم از حضور کوره‌ها، نالان و نالان‌تر شود.
به نظر مي‌رسد مسئولان استاني بايد با برقراري ارتباط با کوره‌داران يا ارائه تسهيلات به آنها هرچه سريع‌تر مشکل آنها و انتقال کوره‌ها را حل و فصل کنند زيرا باقي ماندن کوره‌ها، هزينه‌هاي سنگين‌ترين براي شهر خواهد داشت، هزينه‌هايي که شايد بخشي از آنها هرگز تامين نشود.